Een ruimtelijke weerspiegeling van er-nét-niet-bijhoren: de tussenruimte
- Architectuur en...
Irem Biter, masterstudent Interieurarchitectuur, heeft het gevoel ergens ‘tussenin’ te bestaan: tussen haar geboorteland Turkije en Nederland, tussen het traditionele en het experimentele. In haar afstudeeronderzoek onderzoekt Irem daarom tussenruimtes. “Zowel de Nederlandse als de Turkse gemeenschap kunnen me soms het gevoel geven er niet bij te horen. Ik ben een tussenpersoon. Daarom zoek ik naar een ruimtelijke weerspiegeling van dit specifieke gevoel: de tussenruimte.”
Tijdens haar meer traditionele bacheloropleiding Architectuur in Turkije kwam Irem erachter dat traditioneel onderwijs niet voor haar is weggelegd. “Ik ben meer geïnteresseerd in subculturen, gemeenschappen en identiteiten die niet fysiek vertegenwoordigd zijn binnen de formele architectuur,” legt ze uit. “Door deze master kon ik me meer richten op mijn persoonlijke interesses en een gevoel van ontdekking. Tijdens mijn bachelor in Turkije voelde ik dat het moeilijk was om uit mijn comfortzone te stappen. Maar hier kan ik andere interesses ontdekken en mijn achtergrond in architectuur combineren met de dingen die óók mijn interesse hebben.”
Uit je comfortzone stappen met artistiek onderzoek
De vervlechting van theoretisch en artistiek onderzoek is karakteristiek voor de master Interieurarchitectuur. Voor Irem een bijzonder element, want door het doen van onderzoek heeft ze ervaren hoe het is om écht uit je comfortzone te stappen. In haar onderzoek richt Irem's onderzoek richt zich op het gevoel van ergens ‘tussenin’ bestaan. Ze heeft ervoor gekozen om zich specifiek de belevingswereld van Turkse queer immigranten centraal te stellen. “Door juist die groep te onderzoeken, Turkse queer immigranten, stapte ik echt uit mijn comfortzone. Aangezien ik zelf niet queer ben, viel er veel te ontdekken,” legt Irem uit.
Voor Irem was de masteropleiding dé kans om te oefenen met nieuwe onderzoeksmethodes. “Ik dacht bijvoorbeeld na over ethiek en over hoe een ontwerp rechtvaardig kan zijn. In plaats van eenvoudigweg interviews af te nemen met de immigranten om informatie over hen te verzamelen, maakten we samen fysieke collages om samen meer te leren over wat een tussenruimte precies inhoudt. Ik wilde hun stemmen centraal stellen. Ik heb veel geleerd door specifiek die methode te gebruiken.”
Met design de hiërarchie in twijfel trekken
Vroeger zag Irem een bepaalde hiërarchie in het ontwerpproces, waarbij de architect of ontwerper boven de gebruiker stond, en de gebruiker pas aan het einde van het ontwerpproces erbij werd betrokken. Maar tijdens haar onderzoek kwam ze er al gauw achter: deze hiërarchie staat niet in steen gebeiteld. Irem: “Als ontwerper stel ik mijzelf altijd de vraag: voor wie is dit ontwerp bedoeld? Ik heb door mijn onderzoek ontdekt dat je de hiërarchie van design in twijfel kunt trekken. Als je inclusieve ontwerpen wilt maken, moet je nadenken over de mensen die rechtstreeks door het ontwerp worden beïnvloed” legt Irem uit. “De mensen voor wie ik het ontwerp, moeten deel uitmaken van het hele proces en niet alleen aan het einde van het proces gebruikmaken van het ontwerp. Hun stem moet centraal staan. Ik geloof dat design op die manier echt een maatschappelijke verschuiving kan veroorzaken, of op z’n minst de heersende machtshiërarchie in twijfel trekken.”
Ik heb door mijn onderzoek ontdekt dat je de hiërarchie van design in twijfel kunt trekken. Als je inclusieve ontwerpen wilt maken, moet je nadenken over de mensen die rechtstreeks door het ontwerp worden beïnvloed”
Nieuwe vormen uitproberen
Naast nieuwe onderzoeksmethodes, heeft Irem ook geleerd hoe ze als interieurarchitect kan werken met nieuwe vormen van media. Zo gebruikt Irem nu bijvoorbeeld visuele media, “om een ruimte verder uit te breiden!” vertelt ze enthousiast. “Deze masteropleiding heeft me echt in staat gesteld nieuwe dingen én mijn terke punten te ontdekken. Mijn docenten hebben me ondersteund bij het uitproberen van nieuwe vormen. Ik gebruik geluid, licht, video’s en maquettes om mijn ideeën over te brengen. Mijn docenten vonden het erg leuk om te zien dat ik die elementen combineerde.”
“Vind je flow en stap uit je comfortzone”
Irem is van plan om na haar afstuderen verder te gaan met haar onderzoek naar tussenruimtes en identiteit. Ook is ze van plan om in Nederland te blijven wonen en werken. “Door hier te studeren, kan ik vrijer bewegen en ontdek ik wat mijn sterke punten zijn. Ik wil de invloed van identiteit op ruimte blijven onderzoeken. Ik ben nog niet klaar met dit onderwerp.”
En wat ze toekomstige studenten zou adviseren? “Vind je flow, probeer nieuwe dingen en stap uit je comfortzone. Tijdens mijn bachelor in Turkije had ik een beperkt idee van wat architectuur inhoudt, het ging zo ver dat ik zelfs dacht dat ik helemaal niet van de technische kant van architectuur hield. Studeren aan ArtEZ heeft me echt laten zien hoe breed het veld eigenlijk is.”
Volg Irem
