'Giet ’t zo met?' Student Crossmedia Design Judith maakte een ontroerende docu over de buurtsuper
- Vormgeving
‘Wist je dat de buurtsuper uit ons dorp verdwijnt?’ Judith Odink, vierdejaars student Crossmedia Design, zit aan de keukentafel in haar geboortedorp Lutten als haar moeder het nieuws mededeelt. En laat haar nou net op zoek zijn naar een onderwerp voor een studieopdracht. Één en één is twee. Want voor een goed verhaal hoef je niet de halve wereld af te reizen, weet Judith, maar kun je net zo goed dichtbij huis blijven: “Overal zijn mooie verhalen te vinden, ze moeten alleen wel verteld worden.”
Crossmedia Design is niet de eerste studie die Judith bij ArtEZ volgde. Ze begon bij de opleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving in Zwolle, maar dat was geen match: “Ik was nog te jong. Daarnaast moet het docentschap je ook wel liggen. Het is een bijzonder talent wanneer je dat waar je enthousiast over bent, goed en begrijpelijk kunt overdragen naar anderen.” Via een omweg bij Kunstgeschiedenis in Groningen - “te theoretisch, ik miste het maken” – kwam ze terecht bij Crossmedia Design aan de AKI ArtEZ Academie voor Art & Design, hoewel ze ook nog twijfelde over Fine Art bij de AKI. Judith werd voor beide opleidingen aangenomen. “Maar Fine Art was toch te autonoom voor mij. Crossmedia Design is ook een vrije opleiding, maar je wordt wel geacht om binnen kaders te werken. Je werk moet wel communiceren. Dat maakt de opleiding echt uniek.”
De waarde van een buurtsuper
De vorm die je kiest voor je werk is bij Crossmedia Design onderschikt aan de boodschap. Zo kun je bezig met grafiek, met fotografie, video, en alle andere kunstvormen die er zijn. Judith: “Door veel te experimenteren kom je erachter wat jou ligt, wat jouw beeldtaal is. Ik neigde al snel naar video, want dat is een heel direct en sterk medium.” De video-opdracht die de aanleiding vormde voor haar documentaire ‘Giet ’t zo met?’ was Judith dus op haar lijf geschreven. Hiermee kon ze het verhaal vertellen dat haar dorp zo in de greep hield. Judith: “Door concurrentie en hoge stookkosten verdwijnen steeds meer buurtsupers uit kleine dorpen en dat is jammer. De waarde van zo’n buurtsuper is niet meetbaar in geld, maar zit in dingen als gemeenschapszin. Die functie vervalt met het verdwijnen van de supermarkt dus ook. Dat wilde ik met mijn documentaire laten zien.”
Overtuigd door klasgenoten
Vol enthousiasme benaderde ze de voormalig supermarkteigenaren Bernhard en Jarina Veldman met een opzet van haar idee, maar kreeg nul op haar rekest: “Ze wilden niet, hadden genoeg aan hun hoofd. Als ik toen niet naar mijn klasgenoten had geluisterd, die zeiden dat ik absoluut nog een keer langs moest om ze toch te overtuigen, was dit werk er niet geweest. In mijn geboortedorp zullen mensen niet snel de krant opzoeken. Ze klagen niet. Maar ik vond het zonde als dit verhaal niet verteld zou worden.” Toen Judith de tweede keer langsging bij de buurtsuper had ze weinig woorden nodig: “De vorige keer kwam ik net op een druk moment langs. Maar intussen hadden Bernhard en Jarina mijn eerste opzet doorgelezen. Ze zagen dat het niet mijn intentie was om even snel een film in elkaar te zetten voor een schoolopdracht, maar dat ik oprecht geïnteresseerd was in wat zij te vertellen hadden. Ze deden dus toch graag mee.”
"Als kunstenaar heb je een creatieve en kritische geest. Dat is een gave die je op zoveel manieren kunt inzetten. Je kunt een reflectie zijn voor de samenleving, een ander perspectief bieden.”
Een reflectie voor de samenleving
Volgens Judith is het je plicht als kunstenaar om midden in de maatschappij te staan: “Alle beroepen vervullen een functie in de samenleving. Ik vind niet dat je kunt zeggen: ik ben kunstenaar, dus ik ga op m’n zolderkamertje schilderijen maken. Ik vind dat eigenlijk een beetje belachelijk! Als kunstenaar heb je een creatieve en kritische geest. Dat is een gave die je op zoveel manieren kunt inzetten. Waarom zou je je dan terugtrekken? Je kunt een reflectie zijn voor de samenleving, een ander perspectief bieden. Dat heb ik ook willen doen met mijn documentaire. De vader van Jarina, die de winkel ooit begon, gaf na het zien van de documentaire al aan dat het goed was geweest voor de verwerking. Hij zei: ‘Het is een soort rouwproces. Als ik mezelf van een jaar geleden terugzie, en nu weet dat het allemaal is goed gekomen, dan is dat zo waardevol voor me.’ Natuurlijk is het fijn dat je door het maken van zo’n documentaire over jezelf leert wat je kunt, waar je goed in bent en waarin minder, maar het is nog mooier dat je met je werk iemand anders kunt helpen. Het was mijn grootste motivatie: de verantwoordelijkheid voor het omgaan met de kwetsbaarheid van een ander. De studiepunten voor deze opdracht waren ondergeschikt daaraan.”
Statement
Maar over haar studiepunten had Judith zich ook helemaal niet druk hoeven te maken, de reactie vanuit de opleiding was heel positief. Judith: “Ik kreeg de vraag: zou je dit ook kunnen maken over iets dat minder persoonlijk is? Nu ik heb gezien hoe emotioneel je betrokken kunt raken bij een onderwerp, puur door er veel mee bezig te zijn, weet ik dat het antwoord ja is. Ergens in het proces ben ik mijn objectiviteit een beetje verloren. Dat is niet per se fout. Je kunt beginnen vanuit een journalistieke insteek, maar uiteindelijk is het wel gewoon jouw persoonlijke werk en zegt zo’n documentaire ook iets over jezelf. En het is veel meer een statement geworden dan ik van tevoren had bedacht.”
“Een keer iets lelijks maken, hoe erg is dat? Zolang je maar geen ‘nee’ zegt tegen nieuwe ideeën.”
Maken en denken gaan hand in hand
Judith heeft tijdens het maken van de documentaire veel gehad aan de manier van werken die ze bij de opleiding heeft geleerd: maken en denken gaan gelijk op. Judith: “Dat betekent dat je niet eerst heel lang gaat nadenken voordat je aan de slag gaat. Je begint gewoon. In het eerste jaar van de studie moet je gigantisch veel maken, en het maakt niet uit of dat nou wel of niet goed uit de verf komt. Bovendien, een keer iets lelijks maken, hoe erg is dat? Zolang je maar geen ‘nee’ zegt tegen nieuwe ideeën. Creativiteit is meer dan alleen mooie dingen maken, het is vooral een denkwijze. Het gaat erom dat je nieuwsgierig bent, op onderzoek uitgaat, een keer een risico neemt.”
Nóg scherper
Uiteindelijk wil Judith graag verder als documentairemaker: “Nu heb ik alles zelf gedaan, maar mijn droom is dat ik mijn eigen onderwerpen kan kiezen, dat ik de regie hebt en alle vragen kan stellen. Dat iemand anders de cameravoering en het editen voor je doet. Qua onderwerpen zou ik nog activistischer en kritischer willen zijn. Het mag nóg scherper.”
Meer info over de opleiding Crossmedia Design
Meer info
Geïnteresseerd in deze opleiding? Judith heeft een tip!
“Je moet een beetje lef hebben, dan maak je de opleiding het leukst voor jezelf. Een kunstopleiding is zo vrij dat je het jezelf makkelijk of moeilijk kunt maken. Het is het leukst om je op het snijvlak te begeven van ‘ik kan het al wel een beetje’ en ‘ik vind het superspannend’. Je moet je zelf een beetje in het diepe gooien.”
