Wat is de toegevoegde waarde van swipen? Luka opent de discussie
- Vormgeving
Luka Knez (25) is gefascineerd door de relatie tussen mens en technologie. Hierover gaat zijn finalswerk voor de bachelor Crossmedia Design van de AKI ArtEZ Academie voor Art & Design in Enschede. “Ik wil met mijn werk interessante verhalen vertellen. Verhalen, die raken aan ons mens-zijn en vragen oproepen over de technologische vooruitgang.”

Luka Knez wilde na de middelbare school graag een creatieve vervolgopleiding gaan doen. Maar hij wist nog niet precies in welke richting hij zich wilde ontwikkelen. ‘In mijn geboorteland Slovenië kies je direct voor bijvoorbeeld beeldhouwen, schilderen of architectuur”, vertelt hij. “Dat wilde ik niet. Daarom ben ik verder gaan kijken in Europa. Toen kwam ik op het spoor van de academie in Enschede. De brede opzet van de opleiding Crossmedia Design sprak me direct aan.”
Gereedschapskist
In het begin van de opleiding volgde Luka een waaier van diverse vakken en leerde hij verschillende technieken kennen, van houtbewerking tot programmeren. “Hiermee kreeg ik het gereedschap in handen om de ideeën uit mijn hoofd concreet te vertalen.”
Binnen de opleiding zijn er tal van andere mogelijkheden. Het is mooi dat je zoveel kunt onderzoeken en ontdekken.”
“Vanaf het eerste jaar krijgen studenten ook al de mogelijkheid om niet-verplichte workshops te volgen, vervolgt Luka. “Ik weet nog dat ik toen de workshop Textiel ben gaan doen. Dat bleek helemaal niet bij me te passen”, lacht hij. “Geen probleem, want binnen de opleiding zijn er tal van andere mogelijkheden. Het is mooi dat je zoveel kunt onderzoeken en ontdekken.”
Fascinatie voor menselijk gedrag …
Een schot in de roos was wél het BioLab, waar studenten een eigen onderzoeksproject kunnen doen. “De wetenschappelijke methodologie van het Biolab spreekt me erg aan”, vertelt Luka. “Je ontdekt hoe je een onderwerp kritisch en artistiek ontleedt. Ik ging aan de slag met de vraag in hoeverre ons levenspad gedicteerd wordt door wat er in ons DNA verscholen ligt. Dankzij het Biolab kwam ik erachter dat ik geïnteresseerd ben in thema’s die raken aan de kern van ons mens-zijn.”
… en voor technologie
Luka ontdekte gaandeweg ook dat hij een fascinatie heeft voor opkomende technologieën, zoals Virtual Reality, Augmented Reality, creative coding en kunstmatige intelligentie (AI). “Deze fascinatie werd nog sterker toen ik in mijn derde jaar een semester studeerde aan de Moholy-Nagy Universiteit voor Art & Design in Boedapest, waar ik me diepgravend verdiepte in nieuwe technologieën en media. Ik vind het interessant om met deze middelen verhalen te vertellen over menselijk gedrag.”
Wat is de toegevoegde waarde van al dat swipen? Met mijn project prikkel ik mensen om na te denken over deze vraag, die je bijvoorbeeld ook kunt stellen als het gaat om social-mediagebruik.”
Swipen en scrollen
De interesse voor mens en technologie – en de relatie tussen de twee – komt tot uitdrukking in het afstudeerwerk van Luka. “Ik heb een app ontwikkeld, waarbij er een cirkel op het telefoonscherm verschijnt, die steeds beweegt. Gebruikers moeten proberen te voorkomen dat deze cirkel de randen van het scherm raakt. Dit doen ze, door voortdurend over hun telefoon te vegen. Hun bewegingen zien er bizar uit; maar daar zijn ze zich niet van bewust. Bovendien: wat is de toegevoegde waarde van al dat swipen? Met mijn project prikkel ik mensen om na te denken over deze vraag, die je bijvoorbeeld ook kunt stellen als het gaat om social-mediagebruik.”

Circulatienetwerk
Luka is bijna klaar met de opleiding. Hoe kijkt hij erop terug? “Wat ik sterk vond, is de open en vaak speelse benadering. ArtEZ besteedt veel aandacht aan het kernconcept van een idee, laat je perspectieven innemen die niet alledaags zijn en drijft je tot het uiterste van je creativiteit.” Hij geeft een voorbeeld. “Ik volgde een vak over ‘circulatienetwerken’. We moesten onderzoeken waar deze netwerken te vinden zijn. Denk bijvoorbeeld aan een bibliotheek: boeken circuleren van de ene naar de andere lener. Of aan het openbaar vervoer. Vervolgens moest je nadenken over wat je aan een publiek wilde vertellen over een netwerk. Mijn doel was om onzichtbare bewegingen en microscopische patronen te onthullen die bestonden in gemeenschappelijke ruimtes rond de academie, zoals openbare toiletten. Bijvoorbeeld door ieder velletje toiletpapier nummeren. Of door elke gebruiker te vragen een toilettegeltje in te kleuren. Dit soort opdrachten daagde mij uit om expressiever te worden in mijn creatieve werk.”
De kritische stem zijn
Als Luka zijn bachelor heeft afgerond, gaat hij nog een master doen aan het Royal College of Art in Londen, waar hij het programma Digital Direction zal volgen. In de toekomst hoopt hij mensen te blijven inspireren tot kritisch nadenken over (de invloed van) snelle, technologische ontwikkelingen. “Ik wil vertellen over de mooie én onzekere kanten hiervan. Volgens mij is het belangrijk om wetenschappelijke ‘vooruitgang’ niet zomaar te omarmen, maar steeds goed te kijken wat de voor- en nadelen kunnen zijn.”
“Eerstejaars: heb vertrouwen”
Wat zou Luka (aankomende) eerstejaars studenten Crossmedia Design aanraden? “Vooral om vertrouwen te hebben in hun eigen ontwikkeling”, zegt hij. “Binnen de opleiding is er veel ruimte om je eigen pad uit te stippelen. Dat zie ik als een grote meerwaarde. Maar in het begin van de opleiding maakte de keuzevrijheid mij ook weleens onzeker. Met hulp van docenten lukt het echter steeds beter om mijn eigen positie te vinden in het creatieve veld. Tegen eerstejaars zou ik daarom willen zeggen: je hebt vier jaar de tijd om te groeien. Neem die tijd en vertrouw erop dat het goed komt.”
Meer informatie over de bachelor Crossmedia Design