De Route van Helena Basilova
Iedere carrière in de kunsten loopt anders. De route van is de rubriek van het ArtEZ Business Centre waarin docenten vertellen over de belangrijkste sleutelmomenten in hun loopbaan. Vaak missen we tijdens de les een moment om daar met elkaar over in gesprek te gaan. Ontdek welke keuzes ze hebben gemaakt en hoe ze zijn gekomen tot waar ze nu zijn.
Helena Basilova (1983) is een klassiek geschoolde pianiste, die zowel in Nederland als op internationaal niveau furore maakt met haar muziek. Haar werk brengt de wereld van haar Russische voorouders samen met technologie van moderne componisten. Met haar werk kwam ze o.a. in New York, Japan, Moskou en Mumbai. Sinds 2016 is ze actief als pianodocent aan het conservatorium van ArtEZ Zwolle. In gesprek met Helena Basilova zijn de volgende sleutelmomenten uit haar carrière beschreven door Lars Meijer en Tim Bongaerts.
1983: Alles begint thuis
"Mijn ouders waren allebei pianist, waardoor ik klassieke muziek met de paplepel ingegoten kreeg. Het is moeilijk voor te stellen, maar ik was er echt van overtuigd dat iedereen piano speelde. Er klonk thuis altijd muziek en op mijn vijfde begon ik met lessen volgen. Vanaf dat moment was het zo’n groot onderdeel van mijn leven dat ik me nooit een ander carrièrepad heb voorgesteld."
Les: "Niemand kan bepalen waar hun wieg staat. Ik heb de luxe genoten om in zo’n muzikaal gezin op te groeien. Ik zou vooral iedereen op het hart willen drukken om je te laten leiden door je passies. Mijn intrinsieke liefde voor muziek, heeft mij altijd richting gegeven."
1988 - 1990: Russische discipline
"Ik ben geboren in Rusland en had daar per week twee uur pianoles, een uur gehoortraining en een keer koor. In Rusland is de cultuur rondom muzieklessen anders dan in Nederland. De lessen zijn van een hoger niveau en er is een groot nationaal besef van de waarde van kunst. Tijdens deze lessen ontwikkelde ik een discipline die me erg goed van pas kwam tijdens de quarantaine. Toen we thuis moesten blijven had ik kunnen gaan Netflixen, maar ik ging een album opnemen."
Les: "Richt je aandacht niet op wat niet kan, maar kijk naar wat er mogelijk is. Zelfs als je moeite hebt met concentreren, zijn er manieren om je praktijk werkbaar te maken."
1990: Verhuizing naar Nederland
"Mijn ouders waren veel de deur uit, waardoor ik al vroeg veel zelfstandigheid heb moeten opbouwen. Er zijn sommige ouders die tot laat babysitters vragen voor hun kinderen, maar dat waren mijn ouders niet! Ik heb zelf Nederlands geleerd en werd vaak in het diepe gegooid. Op zulke momenten was ik afhankelijk van mijn discipline om piano te spelen. Als er niemand is om je aan het werk te zetten, dan moet het echt vanuit jezelf komen. Dingen alleen doen geeft je een gevoel van autonomie."
Les: "Wees niet bang om risico’s te nemen. Een project mislukt misschien, maar is daardoor niet minder leerzaam. Een nieuwe opdracht spreekt vaak zijn eigen taal, hoe kan je die beter leren dan door er in te leven?"
2001: Niet meer dan logisch
"Toen ik 18 was ging ik naar het Conservatorium in Amsterdam. Het voelde toen - en nu nog steeds - niet meer dan logisch. Dit was de route die ik als kind al had uitgestippeld. Tijdens mijn master overleed mijn vader. Zijn overlijden deed mij beter inzien waarom ik piano moest spelen. De muziek uit mijn jeugd, zijn discipline en mijn educatie kwamen allemaal samen."
Les: "De stap naar het Conservatorium was logisch voor mij, maar dat betekende niet dat ik op de automatische piloot stond. Het is belangrijk om jezelf constant te blijven ontwikkelen en je plannen te bevragen. Door kritisch te blijven en zelf na te denken, groei je als kunstenaar en persoon."
2008-2009: Het buitenland
"Na mijn studie heb ik in Londen en Berlijn gewoond. In deze steden heb ik mijn blik op muziek verbreed. Ik heb mezelf daar ondergedompeld in optredens in grote concertzalen en rokerige kelders. Een memorabel optreden was dat van een gitarist die in een halfvolle zaal die zijn snaren bewerkte met een scheerapparaat. Ik begreep het optreden niet, maar zijn drang om te experimenteren is me bijgebleven. Er is bij ieder optreden wel iets dat je kunt gebruiken voor je eigen werk."
Les: "Kijk ook eens buiten je (muzikale) bubbel! Een klassieke pianist zoals ik kan veel leren van een jazzist, en andersom. Het zijn vaak de kunstenaars die zich buiten ons bewegen, die van grote invloed kunnen zijn op ons eigen werk."
2008: Dutch Classical Talent
"Ik won in 2008 de Debuuttourneeprijs (nu de Dutch Classical Talent), waardoor ik in twee weken tijd elke concertzaal van Nederland afging om te spelen. Tijdens de tour leerde ik wat tijd doorbrengen met een stuk kan doen voor je performance. Wanneer je een aantal keer optreedt met hetzelfde programma, ontstaat er ruimte voor details. Wat ik toen nog niet wist, was het belang van netwerken. Ik heb veel mensen ontmoet en achteraf gezien had ik meer e-mails en telefoonnummers moeten opschrijven."
Les: "Sommige aspecten van het ondernemerschap heb ik pas achteraf geleerd. Ik had het netwerken eerder kunnen leren, maar dat bleek tijdens deze fase van mijn leven niet de belangrijkste stap. Ik heb tijdens deze tournee vooral geleerd wat de waarde is van rustig kunnen groeien met je werk. Hoe meer tijd je met een stuk doorbrengt, hoe aangenamer het voor jezelf wordt, maar ook voor het stuk."
2012: New York en The New York Times
"Ik was op vakantie in Spanje, toen ik een muziekdocent ontmoette van de New York University. Het klikte goed en hij nodigde me uit om bij hem te komen studeren. Dit veranderde mijn vakantie plotseling in een coming-of-age-moment. De NYU is een prestigieuze school, zodoende besteedde ik mijn jaar met het aanvragen van subsidies en het voorbereiden van mijn auditie. Toen ik was aangenomen, ervoer ik mijn tijd in New York echt als bevrijdend. Er is zoveel mogelijk in die stad, en dat gaf me veel energie. Ik won een concours, waardoor ik in Carnegie Hall mocht spelen met een orkest. De performance werd zelfs in The New York Times besproken: ‘Helena Basilova played sensitively and with flair’. Een enorm moment, zoiets vergeet je niet. Bij nader inzien was ik veel te bescheiden in die tijd. Door de prijs van de kaartjes had ik mijn optreden niet online gedeeld. Tegenwoordig zou ik mijn tijdlijn ermee vol hebben gepost."
Les: "Wees niet te bescheiden als je iets bereikt met je passie. Door het delen van je werk, vergroot je ook weer een deel van je netwerk. Profilering en naamsbekendheid is een belangrijk deel van je onderneming. Hier pluk je later weer de vruchten van."
2013-2021: Positionering en netwerk
"In New York bleek het moeilijk om rond te komen van mijn muziek. De lonen waren mager, waardoor ik mijn muzikale kansen ben gaan zoeken in Nederland. Eenmaal terug ben ik pas gaan nadenken over mijn positie in het klassieke muzieklandschap. En dat is dan pas vijf jaar na mijn afstuderen! Toen ik terugkwam uit de Verenigde Staten leek het wel alsof ik opnieuw moest beginnen. Niemand wist dat ik terug was, waardoor ik veel mensen moest gaan mailen. Dit zou het moment zijn geweest dat ik gebruik had kunnen maken van mijn eerdere netwerk, maar dit was beperkt. Ik heb tijdens deze periode vooral geleerd tijd te steken in projecten waar ik energie van terugkrijg. Het is een soort ripple-effect; door het maken wat voor jou tof is, komen de gelijksoortige opdrachten vanzelf naar je toe."
Les: "Het is voor mij helder waarom ik muziek maak en wat het voor mij betekent. Ik draag dit altijd met me mee, met of zonder succes. Ik ben ervan overtuigd dat als je vasthoudt aan je geloof in het werk dat je maakt, dat je dan niets kan overkomen. Wees niet bang om te maken wat jij interessant vindt. Er is altijd wel een publiek te vinden dat er net zoveel interesse in heeft."
"Mijn muzikale carrière is een combinatie van omstandigheden. Mijn ouders, mijn opvoeding, mijn zelfstandigheid en de toevalligheden in mijn leven kweekten een helder geloof in muziek en een duidelijke reden waarom ik het doe. Ik zal muziek altijd bij me dragen, al verdien ik er geen cent mee. Daarnaast omring ik me met mensen die me blijven uitdagen. Het belangrijkste is uiteindelijk om niet te veel te plannen. Het leven heeft zijn eigen plan."
Volg Helena
De sleutelmomenten van andere ArtEZ-docenten, vind je op onze pagina Docenten en hun beroepspraktijk
