De modeontwerper als maker, onderzoeker en digitale whizzkid

PD: de onderzoekende professional 

Het hbo heeft er een nieuw leertraject bij: naast associate degrees en de bachelor-  en masteropleiding is er nu ook de Professional Doctorate - afgekort PD. De PD heeft een vergelijkbaar niveau als een PhD, een universitair onderzoekstraject. Maar terwijl een PhD erop is gericht om je te ontwikkelen als professionele onderzoeker, is de PD er om je te ontwikkelen tot onderzoekende professional. Een PD-programma is nauw verweven met het werkveld en met het onderwijs, zodat bachelor- en masterstudenten ook de vruchten plukken van het onderzoek dat PD-kandidaten uitvoeren naar de laatste ontwikkelingen binnen het werkveld, en in het geval van Chinouk, binnen de mode. 

Identiteit en mode 

Chinouk groeide op in Alphen aan de Rijn en verhuisde op haar 18e naar Rotterdam om daar een bachelor in Lifestyle & Design aan de Willem de Kooning te volgen. "Rotterdam heeft mij echt gevormd tot wie ik nu ben. Alphen aan de Rijn, vooral de wijk waar ik opgegroeid ben, was vrij wit. Ik ben Surinaams en dat verschil in cultuur was voor mij altijd vrij duidelijk. En toen kwam ik in Rotterdam: een melting pot aan culturen." Tijdens haar bacheloropleiding was Chinouk nooit echt de ster van de klas. "Ik was destijds veel meer bezig met mijn eigen ontwikkeling en minder met de vakken die ik kreeg. Maar ik kwam er wel achter dat mijn interesse echt lag bij hoe mode bijdraagt aan onze identiteit. En die interesse is in verschillende stadia met mij meegegroeid." 

Na de bacheloropleiding heeft Chinouk eerst een aantal jaar gewerkt, vooral als kostuumontwerper en stylist op filmsets. Toen ze merkte dat ze niet meer getriggerd raakte door haar werk, besloot ze bij ArtEZ de masteropleiding Critical Fashion Practices (toen nog ‘Fashion Strategy’) te volgen, want, zo legt Chinouk uit, "zodra ik iets helemaal snap, wil ik verder, wil ik dóór. Dus toen ik merkte dat ik de praktijk-gerelateerde kant van mijn werk wel kende, werd het tijd voor mij om op zoek te gaan naar andere prikkels." De master was voor Chinouk een logische plek om die nieuwe prikkels te zoeken: het was precies die kritische kijk op mode die haar altijd zo heeft aangetrokken. 

Fashion for the metaverse  

Tijdens de master heeft Chinouk onderzoek gedaan naar de digitale dimensies van mode. "Mode kent verschillende digitale ‘dimensies’", legt Chinouk uit. "Een van die dimensies verwijst naar de manier waarop we kleding en mode digitaal waarnemen en beleven: via onze telefoons, op social media, via de selfies die we maken. Maar er is ook nog zoiets als digitale fashion. Dat gaat echt over de manier waarop veel modemakers – en met name grote modehuizen zoals Louis Vuitton en Gucci – gebruikmaken van technologische en digitale toepassingen om digitale en virtuele kleding te ontwerpen. Denk hierbij aan kleding die puur en alleen in videogames gekocht kan worden, of die je als filter kunt kopen en 'dragen'." 

Het is dus echt een grote, nieuwe markt binnen de mode, deze digital fashion. Zelfs bedrijven als Meta willen ermee aan de slag."

Deze laatste vorm van mode, legt Chinouk uit, dus de digital fashion, wordt fashion for the metaverse genoemd. "let hierbij op het woord 'meta' in metaverse: dat wekt ook snel de associatie op met Meta – het moederbedrijf van onder andere Instagram en Facebook. Het bedrijf Meta is een grote promotor van digitale mode, en wil er ook zo snel mogelijk zelf mee aan de slag. Het is dus echt een grote, nieuwe markt binnen de mode, deze digital fashion." 

De potentie van digitale mode 

Voor Chinouk heeft digital fashion enorm veel potentie: het biedt modemakers een nieuw, ongekend groot en onbegrensd platform om nieuwe belevingen van kleding en mode te verkennen. "Maar als we niet oppassen, dan kapen de grote bedrijven zoals Meta het digitale landschap van mode. En dat is jammer: ik denk dat het juist óók voor kleine, kritische modemakers een relevante plek is om te verkennen. Het is alleen vaak zo dat de digitale geletterdheid onder modemakers nog niet zo ver is ontwikkeld, en studenten leren niet altijd coderen of programmeren, en zich kritisch te verhouden tot digital fashion. En daar wil ik verandering in brengen!" 

Digtale geletterdheid onder modemakers 

Tijdens het vierjarige PD-traject gaat Chinouk de digitale geletterdheid onder modemakers onderzoeken, in kaart brengen, en uiteindelijk versterken. “De eerste drie jaar van mijn onderzoek focus ik me op het samenbrengen van digitale tegenbewegingen – dus echt antikapitalistische codeurs en programmeurs – met modemakers. Ik ben benieuwd wat er gebeurt als je deze twee werelden samenbrengt. Ik wil hen dan bijvoorbeeld vragen om samen een hackingtool te creëren voor hun eigen modepraktijk.” Chinouk gaat aan de slag met masterstudenten van Critical Fashion Practices, en ontwikkelt een nieuw onderdeel in het curriculum voor de masteropleiding dat zich richt op het creëren van digitale geletterdheid onder de kritische modestudenten.  

Het laatste jaar van het PD-traject brengt Chinouk alle opgedane kennis en onderzoeksresultaten samen in een handboek voor modemakers, vol met digitale tools, tips en strategieën. "Dit handboek kan modemakers handvatten bieden om hun modepraktijk digitaal savvy en daarmee toekomstbestendig te maken. Het handboek zal – uiteraard – open source worden uitgegeven, en dus openbaar voor iedereen." Chinouk benadrukt wel: dit handboek is zeker géén eindstadium of definitief eindproduct. "Eerder een begin: een opstapje en een uitnodiging voor makers om na te denken over de digitale kanten van hun beroep en nieuwe dingen uit te proberen." 

Ik wil een soort digitaal - en open source - handboek maken, dat modemakers handvatten kan bieden om hun modepraktijk digitaal savvy en daarmee toekomstbestendig te maken."

Digitale mode gaat iedereen aan  

Naast het handboek gaat Chinouk ook een tentoonstelling ontwikkelen, “en die tentoonstelling is echt bedoeld voor een breder publiek,” benadrukt Chinouk. “Want mijn onderzoek gaat uiteindelijk niet alleen modemakers aan, maar iedereen. Want of je het nou doorhebt of niet: iedereen heeft dagelijks te maken met de digitale dimensie van mode. Webshops, games, social media: het zijn die platforms die bepalen hoe we mode beleven.” Uiteindelijk is dit dan ook het allerbelangrijkst voor Chinouk: zoveel mogelijk mensen bewust maken van de kracht van digitale dimensie van mode, en ze de kennis en kunde te geven om zelf de vorst te zijn van hun eigen, digitale landschap.  

Chinouk Filique de Miranda gaat op 1 september 2023 van start met haar PD-onderzoek. Het eerste jaar van het PD-programma is de pilotfase. Tijdens haar PD-traject wordt Chinouk begeleid door verschillende promotoren: lector Daniëlle Bruggeman (ArtEZ, lectoraat Mode), Prof. Dr. Timotheus Vermeulen (University of Oslo), Hanka van der Voet (ArtEZ master Critical Fashion Practices en Warehouse), Beate Wilzcek (Unfolding Strategies) en Angeliki Diakrousi (Varia).  Klik hier voor meer informatie over de Professional Doctorate. 

Meer lezen over Chinouk's onderzoek? 

Interview met Chinouk in De Modefabriek

Artikel over Chinouk's onderzoek in Tubelight

Chinouk te gast in de podcast De Modeshow