Muziek maakt Korsakov-patiënten weer even de oude rockers die ze ooit waren

“Studenten kunnen terecht in een echte praktijkomgeving”, vertelt onderzoeker en muziektherapeut Monique van Bruggen-Rufi over Domus Nostra in Den Haag. In dit kleinschalige verpleeghuis wonen 84 Korsakov-patiënte, waar masterstudenten Muziektherapie vanaf komend studiejaar onderzoek kunnen doen naar de effecten van muziektherapie. “Het is een heel interessante doelgroep. Het zijn uiteenlopende mensen die bijzondere verhalen met zich meedragen. Het is pijnlijk en mooi om de mens achter de aandoening te ontdekken.”

Muziek als ingang om op emotie in te gaan

Monique is de sleutelfiguur binnen de nieuwe samenwerking tussen ArtEZ en Domus Nostra (een onderdeel van zorginstelling Saffier). Ze is al enige tijd voor beide werkzaam en ziet veel mogelijkheden bij de samenwerking. “We merken dat muziektherapie heel goed aanslaat bij Korsakov-patiënten. Muziek is natuurlijk een mooie ingang om op emotie in te gaan en zorgt voor sociale interactie. Daar komt bij dat de neurologische werking van muziek een specialisme is binnen de masteropleiding bij ArtEZ en dat Korsakov een aandoening is waar hersenbeschadigingen de overhand hebben.”

Geheugenverlies en veel psychisch leed

Het syndroom van Korsakov heeft meestal met alcohol te maken, maar wat is het precies? “Bij Korsakov-patiënten is er sprake van hersenschade en dat komt door een tekort aan vitamine B1”, legt Farid Benkmil uit, die als muziektherapeut bij Domus Nostra werkt. “Dit tekort komt door slechte eetgewoontes. Alcoholisten drinken veel en eten weinig. Die combinatie zorgt voor beschadiging aan de hersenen en dat leidt weer tot geheugenverlies.”

Het is heel divers wat er met deze mensen aan de hand is, vertelt Monique. “Vaak zit er veel psychisch leed achter, zoals depressies, verwaarlozing en eenzaamheid. Ze zijn niet uit het niets gaan drinken.”

Korsakov-patiënten kunnen niet echt beter worden, maar als ze stoppen met drinken wordt het ook niet erger. “Dat is een verschil met dementie”, zegt Farid. “Ook is er lerend vermogend. Ze kunnen nieuwe vaardigheden aanleren, en ook oude weer oppikken, zoals koffiezetten en de was doen.”

‘Het resultaat zit in kleine dingen’

Muziektherapie verbetert de zelfredzaamheid en vergroot het positief zelfbeeld, merken ze. “Ik ben de bandleider van de Domus huisband, die uit vijf bewoners bestaat”, vertelt Farid. “De mensen spelen de muziek van hun jeugd. Op die manier maak je contact met goede herinneringen van vroeger. Ook help ik ze bij het schrijven van liedjes. Zo probeer ik ze te stimuleren een persoonlijke dialoog aan te gaan.”

“Door de muziek zijn ze weer even de oude rocker die ze ooit waren,” zegt Monique. “We kunnen hun hersenbeschadigingen niet meer herstellen, maar wel de kwaliteit van leven verbeteren.”

“Het resultaat zit in kleine dingen,” vult Farid aan. “Je ziet mensen een langere tijd en dan zijn kleine veranderingen heel waardevol.”

‘Het begint bij verwondering’

Meer onderzoek kan muziektherapie voor Korsakov-patiënten verder brengen, daar zijn ze van overtuigd. Monique: “Het begint bij verwondering. Je zoekt als onderzoeker naar wat past. Wanneer reageert een persoon? Op een ritme misschien? Welke effecten heeft het? De beste onderzoeken zijn geënt op de praktijk.”

Farid geeft aan dat Domus Nostra de mogelijkheden heeft om een onderzoek goed te faciliteren. “Je staat niet alleen in de frontlinie.”

“We zijn een expertisecentrum”, vult Monique aan. “Dat toont het Topcare-predicaat ook, dat we sinds najaar 2021 bezitten. Zoals een restaurant voor een Michelin-ster kan gaan, zo hebben wij dit predicaat.”

Interesse?

Heb je als (huidig of aankomend) masterstudent Muziektherapie interesse in het doen van onderzoek bij Domus Nostra? Neem dan contact op met Monique van Bruggen-Rufi. Meer informatie over Korsakov en muziektherapie is te lezen in dit artikel voor het Tijdschrift voor Vaktherapie en dit artikel voor het blad Addiction Research.