Het lectoraat

Theorie als DNA

De intensiteit is verschillend, maar theorie en praktijk zijn altijd met elkaar verbonden. De kunsten staan daarmee ook niet compleet op zichzelf maar zijn altijd in- of expliciet verbonden met andere velden van kennis en ervaring. Deze bijzondere symbiose en verstrengeling van theorie en praktijk vormt het DNA van de kunsten. Dit zichtbaar, inzichtelijk, actueel en bruikbaar maken is de inzet van het lectoraat Theorie in de Kunsten. Het lectoraat streeft er bijvoorbeeld naar theorie een adequate plek te geven in het kunstonderwijs, wat kan betekenen dat de rollen van theorie- en praktijkdocenten ook herijkt moeten worden omdat de ecologie van het maakproces verandert. Inzicht en besef krijgen van de eigen gesitueerdheid en rol ten opzichte van de actuele kunstpraktijk door middel van onderzoek wordt gestimuleerd.

Het onderzoek van het lectoraat heeft impact op de beroepspraktijk omdat het naast onderzoek ten behoeve van het kunstonderwijs ook onderzoek doet naar actuele problematiek zoals ecologie en klimaatcrisis. Hoe verhouden de kunsten zich tot deze problematiek die met een dominant dualistische denken en handelen verbonden is? Het lectoraat onderzoekt vanuit deze invalshoek actuele theorievorming en de weerslag daarvan in de kunstpraktijk en ook vice versa. Hiermee probeert zij alternatieven aan te dragen ten aanzien van het hedendaagse kunstenaarschap in de diverse kunsten. Hierin speelt het onderzoek naar de betekenis en functie van artistiek onderzoek een belangrijke rol.

Theoros: deelnemen aan de wereld

Leidraad voor het activerende en praktijkkarakter van theorie is de pre-Socratische figuur van de ‘theoros’ die als een handelende en praktijkgerichte theoreticus de wereld verkende en verslag legde daarvan in zijn ‘theoria’. Theorie is met andere woorden het verslag van een nieuwsgierige onderzoeker die erop uitging om de wereld te verkennen, te onderzoeken en actief te beleven. Theorie voegt zich daarmee in het toekomstig model van de onderzoekende kunstenaar. Geen descriptieve theorie van een gedistantieerde academicus maar een theoriepraktijk van een betrokken onderzoeker die de wereld in haar beweging en bewegelijkheid betreedt en deelnemend onderzoekt.

Geschiedenis

Het lectoraat Theorie in de kunsten startte in 2008 met de aanstelling van dr. Peter Sonderen als lector. Het lectoraat is de opvolger van het lectoraat Kunst en Reflectie (lector dr. Albert van der Schoot) waarin vooral onderzoek werd gedaan naar reflectie en zingeving met betrekking tot de kunsten. Het lectoraat Theorie in de kunsten heeft het zwaartepunt verlegd naar de rol, de aard en de betekenis van theorie en theorievorming in de kunsten en met name in de kunstdisciplines die door ArtEZ worden onderwezen. De multidisciplinaire omgeving van het lectoraat (blijkend uit de breed samengestelde onderzoeksgroep) is uniek in het Nederlandse kunstonderwijs. Het speciale polyfocale karakter van ArtEZ vormt een rijke voedingsbodem voor nieuwe theorievorming en voor nieuwe conceptuele en inhoudelijke verbindingen.

Toekomst

Het lectoraat richt zich de komende jaren naast de centrale aandacht voor theorie en theorievorming in de diverse kunstpraktijken op diverse ecologische en klimatologische ontwikkelingen en hoe de kunsten zich hiermee kunnen of blijken te verhouden. Theoretisch uitgangspunten zijn onder meer de concepten die in de zogenoemde ‘new materialisms’ opgeld doen. Centraal daarin staan begrippen als: grens, grenswaarden, multilateralisme, non-binaries, intra-actions, entanglements, hybriditeiten, drempelgebieden, het opheffen van dualisme, en vele andere concepten die alle met verbondenheid en ontbinding te maken hebben. Dit betekent dat onderzoeksprojecten naast onderwijspartners ook verbonden worden met maatschappelijke, culturele en universitaire partners.