Leven als een jazz-muziekstuk
Spoiler-alert! Dit is een waarschuwing voor iedereen die naar het afstudeerconcert van Koen Gijsman, student Jazz & Pop in Zwolle gaat: niet verder lezen - dit stuk bevat spoilers.
“Ik weet eigenlijk niet of ik dit wil verklappen, maar in mijn concert zit een lijn. Ik vind het wel leuk als mensen daar gaandeweg achter komen.” Koen twijfelt, wikt en vervolgt dan: “Nou ja, wat er gebeurt, is dat de bezetting steeds kleiner wordt. Het begint met tien man, dan vallen de strijkers af en dan zijn we nog met zes. Vervolgens vallen de blazers af, dan zijn we nog met drie. Ik als pianist eindig solo.”
Snel te freaky
Koen is van het precisiewerk. Hij houdt van jazz, absoluut, maar dan wel de onderzoekende variant. “Ik wil graag met intentie en toewijding spelen. Iedere noot moet ertoe doen, ook als je van tevoren geen idee hebt welke het wordt. Sommige muzikanten willen dat niet bij jazz, maar dan wordt het al snel te freaky, vind ik.” Koen is er een beetje ‘ingerold’, in de jazzwereld. “Ik besloot in 4 VWO de vooropleiding van het conservatorium in Arnhem te gaan doen. Dat was een beetje met het idee: als ik later iets met muziek wil gaan doen, is het wel handig om te hebben. En aan het einde van de middelbare school dacht ik: Ik ben gek als ik me nu niet inschrijf voor het Conservatorium. Ik heb er drie jaar lang keihard voor gewerkt. Dus toen deed ik dat maar.” In Arnhem werd hij niet toegelaten, waarop hij zich inschreef voor Filosofie in Leiden. In de laatste week van de zomervakantie besloot hij, gewapend met de feedback uit Arnhem en met andere muziek, auditie te doen voor Jazz & Pop in Zwolle. Waar in Arnhem de focus op piano lag, lag die in Zwolle wat breder: op toetsen in het algemeen; ook keys en computer komen in die opleiding aan bod.
Twee studies is jongleren
In zijn tweede jaar besloot hij alsnog ook Filosofie te gaan studeren. “In vier jaar tijd heb ik daarmee twee bachelors afgerond. Het was hard werken, maar het was fijn om beide werelden te verkennen. Ik ben nooit echt bezig geweest met hoe ik er geld mee zou kunnen verdienen, ik ben vooral bezig met dingen doen die ik interessant vind. Misschien is dat uitstelgedrag, maar het is óók een bewuste keuze”, zegt hij lachend. “Dat is het fijne aan studeren, je hebt nog niet heel veel ‘grotemensenverantwoordelijkheden’.” Makkelijk was het niet. “Twee studies is jongleren. Ik heb geprobeerd om alle vakken in te vullen zoals het mij uitkwam. Jazz & Pop is een kleine opleiding, dus er is veel mogelijk.” Hij koos de docenten en de lesuren die hij goed om zijn uren voor Filosofie heen kon vouwen. “Ik heb de randjes opgezocht van wat mogelijk is. Zo kon ik mijn studie naar mijn hand zetten en daar is in Zwolle veel ruimte voor."
In ieder geval vindt Adorno het mooi
Of filosofie nou invloed had op zijn muziekstudie, weet hij eigenlijk niet zo goed. “Filosofie is een vak apart. Ik heb mijn scriptie geschreven over esthetica, naar de filosoof Adorno. Als je filosofie studeert, ga je anders kijken naar de wereld. Adorno was heel erg anti-reproductie, tegen vercommercialisering van kunst. Dan ga je toch denken: wat ik doe, is dat dan artistiek? Als ik nu een atonaal stuk zou componeren, zou ik wel denken: in ieder geval vindt Adorno het mooi.” Over de filosofie van zijn eigen jazz is hij duidelijk. “Op dit moment maak ik moderne jazz, vrij akoestisch. Mijn jazz is wat serieuzer, wat meer weloverwogen, al zijn dat niet de juiste woorden. Het is echt luistermuziek.” Maar hoe ontwikkel je zo’n stijl? “Met hele kleine stapjes. Door veel te luisteren, veel te proberen. Wat vind ik mooi? Wat past bij mij?"
Shelter - Koen Gijsman Quartet
Meesleuren tot de laatste paar noten
Voor Koen waren twee studies, jazz componeren en arrangeren en een studentenleven nog niet genoeg. Hij zat ook bij het Nationaal Jeugd Jazz Orkest. “Dat was een soort big band met strijkers, houtblazers en koperblazers, waar relatief veel ruimte was voor improvisatie. Het was popmuziek met een akoestische sound. Die hybride vorm vond ik heel interessant om mee te nemen naar mijn eindexamen.” Dus geeft Koen een eindconcert met zeven stukken, waarvan vier door hemzelf zijn gecomponeerd. “Ik hoop dat ik mensen in de zaal met het eerste stuk kan pakken en ze dan mee kan sleuren tot de laatste paar noten. Daarbij vind ik het belangrijk om alle muzikanten die meedoen tot hun recht te laten komen. Ik hoef niet op te treden omdat ik zo virtuoos ben. Dat ben ik niet echt, ik ben geen show-off. Het gaat vooral om het geheel en hoe je daarin het meest effectief en het meest dienstbaar kunt zijn. Ik heb het stuk geschreven, maar de muzikanten krijgen de vrijheid om met die stukken aan de haal te gaan."
Meer focus, minder fladderen
Koen leeft zijn leven als een jazz-muziekstuk. Hij fladdert naar allerlei kanten, kan dan weer heel erg gefocust en doelbewust zijn, om dat vervolgens weer los te laten. Hij kijkt wat hij op zijn pad vindt, pakt het op, draait het drie keer om en gebruikt het dan. De komende jaren gaat het vooral om meer focus, minder fladderen. “Ik ga bij Codarts in Rotterdam studeren, de master Jazz Piano. Daar wil ik twee jaar helemaal induiken. Ik heb een paar jaar gejongleerd met twee studies en nu wil ik één jaar volledig de aandacht richten op pianospelen. Ik ben benieuwd wat dat oplevert.
Op 22 juni om 21:00 geeft Koen zijn afstudeerconcert in Odeon Zwolle. Klik hier voor meer info en kaarten.
