Herinneringen aan een uitzonderlijke jeugd vormen de basis van Rolands werk
- Beeldende Kunst
Roland Farkas, afstudeerder bij Fine Art aan AKI ArtEZ Academie voor Art & Design in Enschede, groeide op in Slowakije en behoorde daar tot twee minderheidsgroepen: Hongaren en Roma. “Door mijn etniciteit groeide ik tamelijk geïsoleerd op in mijn eigen land, in moeilijke economische omstandigheden”, vertelt Roland. Hoe komen invloeden uit zijn jeugd terug in zijn kunst?
“Mijn vader werkte ‘s winters als mandenvlechter; mijn moeder ging de deuren langs om de manden te verkopen. In de zomer leefden we van wat het land ons bood en aten we veel kersen, peren, appels. Daarnaast kreeg ons gezin een karige overheidsuitkering.” Roland was in zijn jeugdjaren veel buiten. Daar speelde hij met de resten van de wilgentakken waarvan zijn vader manden vlocht. Ook tekende hij graag planten en dieren na. “Ik heb altijd de drang gehad om iets te maken”, blikt hij terug.
Werken in de hotelbranche
Toch kwam het aanvankelijk niet bij hem op ‘iets met kunst’ te gaan doen, vertelt hij. Als negentienjarige vertrok hij naar Oxford om geld te verdienen in de hospitality-sector. Vier jaar later belandde hij – via een Nederlandse vriend – in Emmen, waar hij in een hotel-restaurant ging werken. “Daar werd ik warm ontvangen door collega’s. Ik kreeg het gevoel: in Nederland zou ik wel een tijdje willen blijven. Tegelijkertijd dacht ik steeds vaker na over mijn toekomst: wat wilde ik eigenlijk met mijn leven?”
Kiezen voor de kunst
Roland kwam tot slotsom dat hij graag een kunstopleiding wilde volgen. “Ik was benieuwd: wat zit er allemaal in mij, hoe kan ik dat vertalen in kunst en delen met anderen? Ik wilde mij zo vrij mogelijk kunnen ontwikkelen. Fine Art in Enschede leek mij daartoe de beste mogelijkheden te bieden.” Roland meldde zich aan voor de selectieprocedure, met de nodige aarzeling. “Ik moest namelijk ook in het hotel blijven werken, om mijn moeder financieel ondersteunen. En ik had helemaal geen achtergrond in de kunst.”
Videoportret van Roland, gemaakt door het Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS)
Laten zien wat er in je leeft
Tot zijn verrassing werd Roland aangenomen, al moest hij eerst nog een toets doen om aan te tonen dat zijn niveau voor Engels voldoende was. Hij weet nog dat hij zich in het begin van zijn studietijd ontzettend uitgedaagd voelde. “Maar ook enorm aangemoedigd. Ik had altijd twijfels over mijn eigen ideeën: waren ze niet te cliché of primitief? Zaten mensen wel op mijn werk te wachten? De docenten overtuigden mij ervan om me niet door mijn twijfels te laten weerhouden en gewoon aan de slag te gaan.” Dat is ook iets wat hij (aankomende) eerstejaars graag zou willen meegeven, benadrukt Roland. “Wees niet bang om via je kunst naar buiten te brengen wat er in je leeft.”
Verbinden met het materiaal
Gaandeweg ontdekte Roland steeds beter wát hij met zijn werk wil overbrengen en hóé hij dat wil doen. “Ik wil verhalen vertellen, gebaseerd op mijn jeugdherinneringen. Deze verhalen wil ik verbinden met het materiaal waarmee ik werk, zoals wilgentakken, koper, textiel. Ik probeer een ‘gesprek’ op gang te brengen met dit materiaal: resoneert het met mijn ideeën? Maar ik kijk ook: wat heeft het materiaal mij te vertellen? Zo ontstaat er een vorm van ‘communicatie’. Deze aanpak leidt tot verschillende visuele vormen, waaronder sculpturen en tekeningen.”
Liefde voor performance art
In zijn tweede jaar raakte Roland ook gebiologeerd door performance art. “Dit staat niet op ons lesrooster. Ik werd erdoor gegrepen door deelname aan een kunstproject in Okkenbroek”, vertelt hij. “Daar liet ik voor het eerst mijn werk in de openbaarheid zien én kwam ik in contact met een performancekunstenares. Dankzij haar ontdekte ik dat ik het element ‘beweging’ kon toevoegen aan mijn werk; dit voelde voor mij heel natuurlijk.” Onlangs kwam Rolands moeder voor het eerst naar Nederland. “Ik heb haar toen gevraagd om mee te doen aan een performance, zodat ze zelf kon ervaren wat dat is”, vertelt hij. “Gelukkig zei ze ‘ja!’ Het was heel bijzonder om dit samen te delen.”
Verbinding met anderen
Onlangs deed Roland mee met een expositie van Fine Art in kunstruimte Concordia. “Ik combineerde daar verhalen, sculpturen en tekeningen om een nieuw verhaal over mijn kindertijd te vertellen”, legt hij uit. Roland vindt het belangrijk dat ook anderen zich met zijn werk kunnen verbinden. Hij geeft daarvan een mooi voorbeeld: “Bij de expositie in Concordia kwam een groep tieners de ruimte binnen. Zij vertaalden het aanwezige werk in eigen tekeningen. Dat vond ik super inspirerend om te zien.” Momenteel is Roland druk bezig met zijn afstudeerproject. Dit bouwt voort op wat hij eerder maakte. “Ik heb mijn huidige werk nodig om verder te komen. Een verhaal heeft altijd verschillende lagen, die vorm kunnen krijgen in evenzovele werken. Deze leiden dan samen vaak weer tot een nieuwe performance.”
Doorstuderen
Wat is het belangrijkste dat Roland leerde tijdens de opleiding? “Zonder twijfel: waarom ik doe wat ik doe”, zegt hij. “En daarnaast: veel produceren, kritisch reflecteren, een open en onderzoekende benadering.” Uitgeleerd is Roland zeker nog niet, vindt hij. Daarom start hij na zijn afstuderen met een masteropleiding. “Daar heb ik veel zin in!”
Meer informatie over de bachelor Fine Art
