Een onderzoek in de dierentuin

“In dit project leren de studenten hoe ze zich verhouden tot een omgeving en anderen en maken daar werk over. Het is zeker ook een educatieve opleiding, dus we vinden het belangrijk om de maatschappelijke context altijd mee te nemen. We maken geen werk over anderen, maar mét hen. De experts van de werkelijkheid noemen we ze ook”, zegt Inés. Ze is dramaturg en begeleidt studenten binnen de bachelor Artisteducator in Theater van ArtEZ in Arnhem.

De wereld blijven bevragen

“Dit is een heel intensief en spannend project, want we stappen in het diepe. Iedereen gaat een onderzoek aan waarvan ze nog niet weten hoe het eindigt. We duiken erin en zwemmen. Dat klopt heel erg met hoe kunst en theater zijn. Ik zou geen docent willen zijn die al weet wat theater precies is. Je moet de wereld blijven bevragen. Anders kom je in een bubbel.”

Contemporary Aesthetics of the Other

De opleiding Artisteducator in Theater beslaat vier jaar, waarvan de eerste twee jaar bestaan uit diverse projecten, waarin studenten hun eigen accenten mogen leggen. De laatste twee jaar staan in het teken van stages in binnen- en buitenland en keuzeprojecten, vertelt Inés. In het tweede jaar beginnen studenten met ‘Contemporary Aesthetics of the Other’, waarin ze zich leren verhouden tot diverse groepen uit de maatschappij, tot de ander.

Samenwerking met Burgers’ Zoo

In 2023 werkt de opleiding voor het eerst intensief samen met Burgers’ Zoo in Arnhem. Het onderzoek naar de ander gaat hierbij over de verhouding tussen mens en dier en hoe studenten de ‘stem’ van dieren kunnen representeren. Inés: “Er is in de kunsten steeds meer aandacht voor de kijk op een post-humanistische manier. Wat als je de mens niet centraal stelt? Het leven om ons heen is even waardevol. Daarom focussen we in dit onderzoek op dieren.”

“Vanuit Burgers’ Zoo was er ook een wens om intensiever samen te werken met onze studenten. We waren daar vorig jaar voor een project geweest, maar dat was korter”, zegt Inés. “De dierentuin is voor zowel docenten als studenten best een complexe omgeving voor dit project. Aan de ene kant is het een plek waar je als een blij kind rondloopt. Ze zorgen er heel goed voor de dieren en hebben een educatieve missie. De inzet is van de dierentuin is ook het laten overleven van bedreigde diersoorten. Aan de andere kant, zitten de dieren wel in een hok en daarmee staat de relatie tussen mens en dier meteen weer ter discussie. De machtsbalans is ongelijk. Dat roept eindeloos veel vragen op en onder meer daarmee gaan de studenten aan de gang.”

Les in de dierentuin

Binnen het project is er ruimte om acht werken in Burgers’ Zoo te zijn, waarbij de studenten drie dagen per week op locatie werken en twee dagen les op school hebben. Tijdens het project krijgen ze gastlessen van diverse filosofen, het hoofd educatie van de dierentuin en van Inés en haar collega-docenten. Beweging- en performancelessen, filosofielessen over de verhouding tussen mens en dier, rondleidingen door Burgers’ Zoo; het zit er allemaal in. “Wij bieden de theorie en oefeningen en de studenten gaan daarop door. Uiteindelijk voeren ze in groepjes verschillende performances uit, aan het einde van het project. Er is altijd een presentatiemoment ter afsluiting.”

“Ik zeg weleens tegen studenten: ik had dit project ook in een duinpan kunnen doen. Dan was het veel rustiger geweest en minder complex. Daar voel je geen ongemak van die machtsverhouding. Maar dit is de realiteit, juist die complexiteit die erbij komt kijken om je tot zo’n omgeving te verhouden, daar gaat het om. Theater leren maken op locatie is heel waardevol. Wat gebeurt er met je als je dat doet? Dat is een heel mooi leerproces voor student en docent.”