"Voor mensen met PTSS kan het theater een heel onveilige plek zijn"
- Theater
- Docentopleidingen
Heeft ze als maker van theatervoorstellingen inspiratie nodig, dan gebruikt ze zichzelf vaak als bron en zoomt dan specifiek in op datgene wat haar prikkelt. Het dwangmatige perfectionisme waar student Artisteducator in Theater (voorheen: Docent Theater) in Arnhem Brechtje Oliedam zelf mee kampt, was dan ook voer voor haar afstudeervoorstelling SYNCHROON. “Dat plaatje van het ‘perfecte leven’ is erg onrealistisch en schadelijk.”
Ze werkt graag met jongeren en ziet zichzelf liever als een Artisteducator die samen met hen iets moois creëert, dan als docent. “Ik vind het belangrijk dat jongeren mij niet zien als iemand die alles weet”, legt Brechtje Oliedam uit. “Zo van: zij komt ons even vertellen hoe alles zit. Tuurlijk ben ik degene die dingen organiseert en beslissingen maakt, maar ik sta liever op gelijk niveau met iemand. Vaak ontstaan er dan hele vruchtbare ideeën, dat vind ik heel tof om te zien.”
Voor mij voelt het kijken naar synchroonzwemmen bijna als een verslaving. Het is echt een genietmoment.”
Omdat ze als kunstenaar graag werkt vanuit haar eigen ervaringen, fascinaties en behoeftes, prijst Brechtje het feit dat ze tijdens de opleiding Artisteducator in Theater in Arnhem genoeg ruimte kreeg om alles aan te raken waarin ze geïnteresseerd is. “Zo heb ik ontdekt waar mijn expertise ligt. Scenografie (kostuum- en decorontwerp) is daar een goed voorbeeld van. Daarin wil ik me graag verder ontwikkelen.
Ik heb ook veel verschillende seminars bijgewoond die echt de activist in mij hebben aangewakkerd.“ Gaandeweg de opleiding leerde ze zichzelf steeds beter kennen als maker. Onder meer de verschillende projecten en verdiepende modules droegen hier volgens Brechtje aan bij. “Je kreeg regelmatig de kans om jezelf volledig onder te dompelen in één bepaald thema. Daar is uiteindelijk ook mijn eindwerk uit voortgevloeid.”
Vertekend zelfbeeld
Brechtjes eindwerk moest over een onderwerp gaan waarvan het niet heel erg voor de hand ligt om daar theater over te maken. Al snel kwam haar fascinatie voor synchroonzwemmen in beeld: “Voor mij voelt het kijken naar synchroonzwemmen bijna als een verslaving. Het is zó perfect. Het klinkt misschien een beetje gek, maar ik zie het echt als een genietmoment.” Na wat gesprekken met haar begeleider kwam ze erachter dat deze fascinatie een lijntje heeft met haar eigen perfectionisme. Dit uit zich bij Brechtje onder andere in BDD (Body Dysmorphic Disorder). Oftewel: een sterk vertekend zelfbeeld. Iets wat zich in haar hoofd afspeelt en dus onzichtbaar is voor een ander.
Social media
Met SYNCHROON wilde Brechtje laten zien dat de buitenkant perfect kan zijn, terwijl de binnenkant helemaal kapot is. Als een soort façade. “Ik had het geluk dat ik met een paar heel sterke bewegers mocht werken”, legt ze uit. “Er zat ook best een scherp randje aan de voorstelling. Je ziet vijf meiden in een badpak, die op een paar meter afstand van het publiek staan en zichzelf ineens overal gaan aanraken. Het werd steeds wranger om naar te kijken.” Volgens haar is social media een van de grootste ‘boosdoeners’ als het gaat om het nastreven van het slanke lichaamsbeeld en het perfecte plaatje. “Het is allemaal zo onrealistisch. En heel schadelijk voor jonge vrouwen die nog volop in ontwikkeling zijn.”
Seksueel geweld, oorlog, racisme, het kunnen triggers zijn voor mensen met een bepaald trauma.”
Daaraan gerelateerd schreef Brechtje ook een essay over het gebruik van triggerwarnings in de theatersector en de noodzaak hiervan. Het doel van haar essay is het toegankelijker maken van de sector voor mensen met PTSS. “Het lijkt op de kijkwijzer, maar dan voor theatervoorstellingen”, legt ze uit. “Vanuit mijn eigen ervaring met PTSS merkte ik dat ik bij het bezoeken van bepaalde voorstellingen vooraf graag een triggerwarning had willen ontvangen.” Seksueel geweld, oorlog, racisme etc., het zijn onderwerpen die volgens Brechtje regelmatig op het podium worden behandeld, maar een trigger kunnen zijn voor bezoekers met een bepaald trauma. “En dan is de theaterzaal op zo’n moment een heel onveilige plek. Je voelt een reactie opkomen maar kan niet zomaar weg. Het is live, er zitten honderden mensen om je heen. Met een triggerwarning vooraf kan een bezoeker zelf bepalen of hij wel of niet gaat. Die keuze moet er zijn, vind ik.”
Artistieke vrijheid aangetast
Het is een hot topic, dat beseft Brechtje zich maar al te goed. Voor veel theatermakers en artiesten voelt het volgens haar als een vorm van censuur. “Maar dat is het niet”, stelt ze. “Je krijgt nog steeds de artistieke vrijheid om te maken wat je wilt, je laat de keuze alleen aan de bezoeker. Stel dat je iets maakt waar een heftig onderwerp in voorkomt en je waarschuwt niemand vooraf. Dan gaat het achteraf vaker over de triggerwarning die ontbrak, dan over de daadwerkelijke inhoud. En ook: als een bepaald icoontje niet op jou van toepassing is, dan let je er ook niet op.”
Ultieme droom
Naast dat ze haar onderzoek de komende tijd wil voortzetten en graag wil uitrollen in de theaterwereld, is Brechtje na vier jaar studeren ook echt even toe aan een tussenjaar. Al lijkt het daar niet op, gezien haar drukke agenda. “Ik ga in ieder geval een paar maanden in Berlijn wonen en daarnaast naailessen nemen. Ook wil ik graag een tijdje meelopen met een scenograaf en mijn portfolio verder uitbreiden. Na dat tussenjaar start ik dan met een master scenografie.” Haar ultieme droom? Werken als kostuum- en decorontwerper én als kunstenaar in de theaterwereld, in combinatie met lesgeven op een theaterschool. “Dat lijkt me ook supertof.”
