Het Andere: samenwerking ArtEZ en Politieacademie
Marieke de Jong en Saskia Korsten vormen het kunstenaarsduo Korsten & De Jong en zijn beiden onder meer docenten aan de opleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving in Zwolle. Samen met het lectoraat Theorie in de Kunsten van Peter Sonderen ontwikkelden zij het innovatieproject Het Andere.
In Het Andere is een samenwerking tot stand gebracht tussen de Academie voor Art & Design Zwolle en Politieacademie Apeldoorn. Docenten, studenten en lectoren werkten samen met als doel om verschillende stemmen productief te maken en om dat wat anders is in de ander, maar juist ook in jezelf, te ontmoeten.
Twee pijlers vormen de aanvliegroute. Korsten & De Jong: “Theorie is voor ons ook ‘maken’. We zetten theorie in als materiaal, waardoor we op een vrije manier dingen kunnen losweken uit de context en kunnen hergebruiken. Daarnaast handelen we: we voeren een handeling uit. Live en het liefste fysiek. Bij Het Andere handelen we met anderen.
“Handelen met anderen doen we in de vorm van participatory performances: anderen nemen deel en maken samen met ons de performance. Zo heeft iedereen een aandeel en ontmoeten we elkaar in die handeling.”
Het andere het andere laten
Het project is tot stand gekomen vanuit een innovatieaanvraag en is gefinancierd vanuit de innovatiegelden van ArtEZ Art & Design Zwolle. “Diversiteit was het speerpunt van de innovatiegelden. Wat ons al pratend tegen de borst stuitte, was dat we in het kader van diversiteit vaak horen over hoe je elkaar kunt vinden in elkaars overeenkomsten. Wij vonden het juist interessant om het andere het andere te laten. Jij bent zélf ook de ander. Wij nemen elkaars positie in. Soms spreken we elkaars woorden uit. Je zal altijd afgescheiden zijn in een poging om elkaar te naderen. Vandaar dat we een voorstel indienden dat diversiteit van een andere kant benaderde.”
Grensgebieden, agonisme en subjectificatie
“We lieten ons inspireren door drie mensen. Ten eerste Michel de Certeau, die het heeft over bruggen bouwen, zodat je grensgebieden hebt. Dat grensgebied is interessant. Die verbindingsplekken interesseren ons. Al handelend zoeken we in dat grensgebied waar we eroverheen gaan, waar dat terrein van die ander is. Chantal Mouffe, politiek filosoof, heeft het over agonisme, waarbij je het niet eens hoeft te worden met elkaar. Je laat verschillen bestaan en zoekt niet naar consensus. Strijd kan heel vruchtbaar en constructief zijn. Ten derde vonden we Gert Biesta, onderwijsfilosoof, belangrijk. Hij heeft het over subjectificatie: persoonsvorming. Wat Biesta suggereert is dat subjectificatie niet zozeer iets te maken heeft met het begrip identiteit, omdat dit een te vaststaand gegeven is, maar dat het eerder een doorlopend proces is van persoonsvorming.”
Eigenlijk bouwen wij met dit project een soort grensgebied: een brug of een hek, waar je doorheen kan kijken of overheen moet.
Elkaar anders leren kennen
“Tijdens het project werkten we samen met het lectoraat van een ander opleidingsinstituut, namelijk het lectoraat weerbaarheid van de Politieacademie. Dat was supertof. Je ontmoet elkaar via een ander gebied. Eerst ken je elkaar totaal niet. Door samen te handelen ga je elkaar beter verstaan. Het was leuk om de mensen uit te nodigen op de academie, vooral het moment waarop we elkaar voor het eerst zagen en geen traditioneel voorstelrondje deden. Wij laten ons altijd zien vanuit het maken, in de vorm van een performance. Dat deden we ook met de mensen van de Politieacademie. Zo ontmoet je elkaar veel meer vanuit het doen en willen dan vanuit het denken. Anders ben je bezig met jezelf neerzetten. Door samen in actie te komen leer je elkaar op een andere manier kennen. Er waren mensen die meteen in de war waren, maar omdat je beide kwetsbaar bent ga je op deze manier samen uit je comfortzone.”
Programma met de Politieacademie
“We hebben vier dagen met elkaar gewerkt. De eerste dagen waren op beide locaties: een dag bij ArtEZ en een dag bij de Politieacademie. In die twee gelijke dagen stond waarnemen in de vorm van observeren centraal. Een voorbeeld was dat we niet het onderwerp, maar de omgeving moesten tekenen. Dat is een switch van denken. Je kijkt dan vanuit context naar een onderwerp. Dat is ook voor een politiemedewerker belangrijk. Bij observatieoefeningen op de Politieacademie schreef ieder politiemedewerker het kenteken op. Het is interessant om te zien waar je op let door de manier waarop je getraind bent. Het wordt heel duidelijk dat de een anders is dan de ander. Als je gaat dóen, kom je tot elkaar.”
“Op de derde dag nodigden we Ismail Ilgun (voormalig treitervlogger) uit. In de bus van Apeldoorn naar Den Haag deden we een soort vraag en antwoord. Iedereen zat door elkaar, want we kenden elkaar al twee dagen. Iemand vroeg aan Ismail of hij kon aanwijzen wie van de Politieacademie was en wie van ArtEZ op basis van hun uiterlijk. Dat was niet te doen!”