Starten tijdens een pandemie: wat leert de praktijk?

Belangrijke vragen waren bijvoorbeeld hoe zij het ondernemerschap vorm hebben gegeven tijdens de pandemie, wat de belangrijkste skills bleken in het huidige werkveld en hoe zij hun praktijk gezond hielden. En op welke manier heeft ArtEZ hen voorbereid op het werkveld. Tim en Lars bekeken de cijfers en verzamelden de vragen van de alumni. Welke inzichten kunnen het onderwijs nog een beetje beter maken? 

De kennis die onze afstudeerders graag opdoen is vaak van praktische en/of financiële aard. Dit kan gaan over het opstellen van een vaste prijs voor gemaakte uren, maar ook over het ontwikkelen van een persoonlijk merk. De alumnus anno 2021 wil meer dan de theoretische knowhow over het artistieke werkveld en vraagt om het leren toepassen van deze kennis aan de hand van praktische tips and tricks.

Uit de enquête bleek dat veel alumni na het afstuderen nog moeite hadden met de navigatie binnen het werkveld. Deze resultaten lijken in lijn met het onderzoek dat eerder door de HBO-Monitor is verricht. De alumni in dat onderzoek ondervinden ook nog moeite met de voorbereiding op de arbeidsmarkt, hoewel dit per opleiding verschilt. Uit de reportages die wij voorafgaand aan de enquête hebben geschreven, bleek dat veel van onze geïnterviewden behoefte hebben aan een flexibele, hybride onderneming, kennis van digitale platforms en methodes voor het nemen van rust.

Je werk delen op Social Media?

De afstudeerlichting van 2020 moest vooral opvallen via schermen en digitale wegen. Het gebruik van social media was voor de pandemie al niet meer weg te denken voor een professionele onderneming, maar tijdens de lockdown was het vaak de enige manier voor communicatie en promotie. In de enquête waren wij benieuwd hoe onze lichting afstudeerders inspeelde op deze digitalisering van het werkveld. 52,6% van de respondenten geeft aan niet meer werk te zijn gaan delen op social media tijdens de pandemie en/of het afstuderen. Het verschilt voornamelijk per discipline.

Vooral het werk van de theatermakers, muzikanten en schrijvers was weinig online te vinden. Als reden gaven zij aan bang te zijn dat er een bepaald gevoel verloren gaat als werk niet live kan worden ervaren. Eén alumnus schrijft: ‘Ik hou zelf meer van het ervaren dus daar creëer ik ook naar.’ 
Alumni van studies als Fine Art, Fashion Design en Illustration Design zijn juist massaal werk gaan delen op het web. Zij gaven ook aan dat hun netwerk is gegroeid afgelopen jaar. Zij zien hun social media-accounts vooral als een online visitekaartje; een manier om aan een toevallige passant te laten weten wat je doet. De alumni zijn unaniem over welk mediaplatform hun voorkeur heeft: Instagram. Dit wordt direct gevolgd door het gebruik van een website of LinkedIn. 

Nog een wereld te winnen

De vraag rijst of bovenstaande groeiende netwerken omgezet kunnen worden in interessante samenwerkingen. De resultaten van de enquête laten zien dat hier nog aan kan worden gewerkt. De meerderheid van de respondenten heeft tijdens het studeren geen contact gezocht met oudere alumni voor advies voor de periode na het afstuderen. Deze houding gaat voor bijna elke opleiding op, met uitzondering van Docent Theater. De cijfers laten ook zien dat studenten niet veel bezig zijn bewust een netwerk op te bouwen tijdens de studie. De afwezigheid van een relevant netwerk is bij internationale studenten nog veel groter. 70% van de respondenten geeft aan geen netwerk te hebben opgebouwd. Zou het kunnen dat studiegenoten of docenten door respondenten niet als netwerk worden beschouwd? Er valt voor studenten op dit vlak nog een wereld te winnen.

In de enquête was er de mogelijkheid om nog een laatste mening of een woord van advies voor ons onderzoek mee te geven. De groep internationale studenten reageerde hier het meest: 54,6% van de internationale BA en MA-studenten wist zich nog geen houding te geven in het nieuwe werkveld in Nederland. ‘How does the cultural system in the Netherlands work? Where and how can I start looking for jobs?’ vraagt een respondent. Dit kan liggen aan de taalbarrière van deze groep alumni, of missen internationale studenten de knowhow van de Nederlandse arbeidsmarkt?

Een gezonde en effectieve beroepspraktijk

77,2% van de respondenten geeft aan dat regelmatige inkomsten het belangrijkst zijn voor een gezonde en effectieve beroepspraktijk. 50,8% gaf aan vakantie en/of vrije tijd met vrienden nodig te hebben; meer dan de helft van de internationale alumni zag vrije tijd niet als noodzakelijk voor hun onderneming. Deze resultaten hangen samen met de vraag over het scheiden van werk en privé: 90% van de respondenten die regelmatige inkomsten als belangrijk achten, merkten op dat ondernemen hun privésferen binnensluipt. Wij zijn van mening dat een uitgeruste ondernemer effectiever aan de slag kan. Daarnaast zijn we ervan overtuigd dat het de ijverige studenten ten goede zal komen om methodes aangereikt te krijgen voor het vinden van rust.

We vroegen ook naar hun kennis over ondernemen, een deel van de respondenten had het liefst nog meer ondernemerschap lessen gehad. Ze geven aan graag aan de slag te willen met onderwerpen als hoe er het beste kan worden samengewerkt, wat netwerken inhoudt en wat kenmerken van hobbels zijn. Of zaken als het bepalen van de prijs van je kunst of het opstellen van een factuur of kwitantie.

De pandemie heeft bepaalde ideeën over het werkveld doen veranderen. Er is bijvoorbeeld een grotere behoefte naar zelfprofilering. Dit zou de cijfers verklaren bij de vraag over social mediagebruik voor promotie van eigen werk. Het culturele werkveld kan aan verandering onderhevig zijn, maar met een stabiele factor, zoals duidelijke kennis over ondernemerschap, hoeven tegenslagen als een pandemie niet nog meer roet in het eten te gooien. 

Uit de enquête blijkt dat het gros van de alumni in het werkveld actief is en de meesten al geld verdienen met hun beoogde beroepspraktijk. Een klein onderdeel van de respondenten heeft nog moeite met de aansluiting op het werkveld. Het afgelopen jaar zijn alumni voor een grote uitdaging gezet. En de blijvende gevolgen van deze pandemie zullen vanzelf zichtbaar worden. Wij lezen in de enquête vooral terug dat alumni van iedere opleiding graag meer aandacht zouden willen besteden aan ondernemerschapsonderwijs. Wanneer de opleidingen hun pijlen onder meer richten op praktische tips and tricks, kunnen ze ervoor zorgen dat het kleine deel van de studenten die zoekenden zijn hun weg in de beroepspraktijk vinden.

KADER 

Deze enquête staat in verband met de reportagereeks En nu dan?, waarin Creative Writing-alumni Tim Bongaerts en Lars Meijer over dezelfde onderwerpen in gesprek gingen met alumni, namelijk: online, innovatief, ongehinderd en gezond ondernemen.

• Aantal uitgezette enquêtes: 567, zowel bachelor als master alumni
• Aantal respondenten: 72, waarvan 61 nationaal en 11 internationaal