Samenwerken met verschillende communities is een kunst op zich
- Theater
- Docentopleidingen
Coen Wigbold zit in het derde jaar van de opleiding Artisteducator in Theater & Media in Zwolle. Bij deze bacheloropleiding krijg je de kans om in het theater én daarbuiten op locatie te werken. Coen koos ervoor om twee maanden naar Belfast te gaan, om daar met verschillende communities samen te werken.
Verbinding maken met kunst
“Nieuwe mensen ontmoeten in een andere omgeving en ervaren hoe kunst mensen kan beïnvloeden - dat vind ik als artisteducator in opleiding belangrijk”, vertelt Coen. “Binnen dit project, dat is ontstaan vanuit de artisteducator-opleidingen van ArtEZ in Arnhem met partners uit Belfast, staat het meer begrip krijgen en meer naar elkaar toegroeien van de katholieke en protestantse wijken in de stad centraal.”
In Belfast is de scheiding tussen geloven nog altijd te merken en in dit project is kunst een middel om anders met zo’n conflict om te gaan."
Die scheiding van het geloof is in de geschiedenis van Ierland al decennia aan de orde. In de jaren twintig van de vorige eeuw raakte het katholieke Ierland los van het Verenigd Koninkrijk, alleen Noord-Ierland niet. Verdere katholieke onderdrukking volgde, met als dieptepunt The Troubles (1968-1998), een burgeroorlog tussen protestanten en katholieken.
Betekenis geven in Belfast
Waarom Coen ervoor koos om naar Belfast te gaan? “Het leek me goed om even uit mijn eigen context hier in Zwolle te stappen, te ontdekken wat ik ergens anders kan betekenen en doen. Mijn eigen onderzoek doen, maar wel binnen het project dat daar al bestaat”, vertelt hij.
“In de eerste weken verkenden we vooral de wijken en Belfast zelf, om te kijken wat er artistiek opvalt en welke communities er zijn. Ik werkte samen met een aantal organisaties die door kunst in te zetten die scheiding proberen te verminderen. Bijvoorbeeld met Oasis, een organisatie die jongeren die geen werk hebben en niet naar school gaan begeleidt om toch weer de maatschappij in te komen”, zegt Coen.
Samenwerken met jongeren
“Ik werkte zo’n zeven weken samen met die jongeren, gaf verschillende workshops en sprak met hen over hun leven. Een van de jongens vertelde me na afloop dat hij echt iets had gehad aan een opdracht die ik had gegeven tijdens die periode. Dat vond ik zo waardevol.”
Waar die opdracht over ging? “Hoge status/lage status; in veel theaterstukken zijn die rangen voelbaar”, legt Coen uit. “De koning met een hoge rang, de dienaar met een lage. Ik heb samen met de jongeren die rollen uitgewerkt. Hoe loop je als koning? Hoe beweeg je je? En hoe manifesteert dat in je lichaam als je dienaar bent? Dat bewustzijn van die status kwam bij een van die jongens terug in zijn dagelijks leven. Hij had een parttimebaan en zijn baas was boos geworden op het hele team. Hij merkte dat hij in de dienaar-modus ging, maar had zich later herpakt en een neutrale houding aangenomen. Dat is zo bijzonder, dat hij dat uit mijn workshop heeft opgepikt en meegenomen.”
Als je je alleen maar richt op een eindproduct - dat er ook is natuurlijk - mis je heel veel van mensen. Het proces is al een kunst op zich.”
Meer dan een goed eindresultaat
Voor Coen is juist het proces zoals het daar op gang kwam, veel belangrijker dan het eindresultaat. “Als je je alleen maar richt op een eindproduct - dat er ook is natuurlijk - mis je heel veel van mensen. Het proces is al een kunst op zich.”
Beyond Skin
De waarde van het proces was ook te voelen bij een ander subproject waarbij Coen aansloot in Belfast. “Dat was een samenwerking met Beyond Skin en twee Indiase danseressen die naar Belfast waren geëmigreerd. We maakten samen met een filmmaker uit Belfast in één dag een videoclip over en met hen. Ik ging met hen in gesprek over hun leven, waar ze vandaan kwamen en wat hen drijft. Het bleek dat ze door te dansen zich weer zichzelf voelden”, vertelt hij. “Ik merkte dat zij van mij wilden horen wat ze moesten doen, maar ik heb hen juist het podium gegeven om zelf te creëren. Ze hadden een traditionele ghungroo meegenomen en die hebben we juist ook gebruikt in de dans, omdat het zo past bij hun cultuur en identiteit.”
Bekijk de video hier:
Onvergetelijke reacties
“De danseressen hebben na afloop een stuk geschreven over het project. Daarin vertelt één van hen onder meer: ‘Het was een ongelofelijke ervaring om te werken met het Beyond Skin team en ArtEZ. Het was niet alleen een videoclip opnemen, maar een reis die me terugbracht naar mijn roots en mijn persoonlijke verhaal uit te drukken door hun artistieke visie.’ De openheid van het team om mijn ideeën te integreren in het project was vooral heel krachtig en maakte het tot een hele unieke samenwerking”, zegt Coen. “Dat vind ik zo bijzonder, dat is ook iets dat resoneert bij mij. Dat neem ik mee in mijn verdere werk.”
Het artisteducatorschap gaat verder dan onderwijzen. Het kan ook gaan over het sociaal-artistiek werk en echt maken met mensen, als leading learner.”
Coen over zijn opleiding
“Ik had altijd al een droom om te acteren, maar heb wel gezocht naar welke opleiding bij mij past. Na een aantal studies als ICT, kunst en techniek en industrieel productontwerp, heb ik de mbo-opleiding Acteren gedaan. Daarna wilde ik toch het bredere aspect van theater leren kennen. Meerdere facetten van theater ontdekken. Ik wilde verder kijken dan acteren en het plezier ervaren van het maken”, vertelt Coen. “Het artisteducatorschap gaat verder dan onderwijzen. Het kan ook gaan over het sociaal-artistiek werk en echt maken met mensen, als leading learner. We leren projectmatig, waarin je je eigen onderzoek maakt en daarbinnen begeleiding krijgt van docenten. Ik zoek het brede experiment op; welke tools kan ik aanleren? Wie ben ik als artisteducator? En als maker? Dat blijft je hele leven veranderen denk ik.”
