Artisteducator in Theater & Media-student Robby ontwierp zijn eigen studieprogramma in Suriname
- Theater
- Docentopleidingen
Student Robby Hoesenie gaf een grote wending aan zijn opleiding Artisteducator in Theater & Media (voorheen: Docent Theater) in Zwolle. Na het volgen van zijn eerste ‘Exile’-module - een studieonderdeel waarin je als student het werkveld in gaat - ontwierp hij namelijk een half jaar lang zijn eigen lesprogramma. In Suriname! Hij schreef een indrukwekkend plan om de reis te kunnen integreren als onderdeel van zijn studieprogramma en ging het avontuur aan.
Robby’s duik in zijn herkomst
“Tijdens mijn opleiding raakte ik geïnteresseerd in mijn eigen Hindoestaanse roots”, vertelt Robby. Dat had hij niet verwacht. “Toen ik aan ArtEZ begon dacht ik mijn technische knobbel (ik heb ook een jaar ICT gedaan) in te zetten op kunstgebied; door me bijvoorbeeld te richten op nieuwe media en digitale vertelvormen.” Maar Robby volgde de bouwsteen Nomad (waarbij studenten langs andere theatermakers in het land trekken) en kwam zo terecht bij een voorstelling van het Nationale Theater in Den Haag, rondom de Dag der Marrons, de jaarlijkse gedenking en viering van de Marrongemeenschappen van Suriname en Frans-Guyana. En dat opende Robby’s ogen:
Het was alsof ik binnenliep op een familiefeest!”
“Ik zag mensen in Surinaamse traditionele kleding en hoorde Surinaamse muziek. Ik zag de cultuur van mijn ouders gerepresenteerd in het theater, in míjn wereld.” Het bezoek aan de viering was een echte eyeopener. Waar Robby als kind vooral afstand wilde nemen van de Surinaams-Hindoenstaanse cultuur, door zich zo Hollands mogelijk te gedragen en vooral niet anders dan zijn vriendjes op school, voelde hij nu de behoefte om zijn verleden te ontdekken. "Ik heb mijn moeder beloofd dat wij samen een stamboom zouden maken.”
Sneeuwbaleffect
Robby’s beslissing om in zijn eigen herkomst te duiken had een sneeuwbaleffect. Na een stamboomonderzoek, waar ook een documentaire over zijn moeder uit ontstond (“Ik ben ook een echt moederskindje!” zegt hij), meldde hij zich in juni 2022 aan voor een vertellersavond van de Surinaamse theatermaker Jose Tojo. “Vertelkunst is ontzettend belangrijk in onze cultuur,” zegt Robby. “Omdat er weinig officiële documenten bestaan, zijn we voor ons bestaansrecht afhankelijk van de verhalen die altijd mond-tot-mond zijn doorverteld.” Het vertellen van Surinaamse verhalen middels theater past volgens Robby dan ook naadloos bij de creatieve, maar ook educatieve kant van zijn studie en rol als Artisteducator: “Door deze verhalen te vertellen leren we mensen over onze rijke geschiedenis.”
Vol trots op het Koninklijke toneel
Jose Tojo was zo onder de indruk van Robby’s vertelkunsten dat hij hem uitnodigde om mee te doen aan de volgende productie van het Nationaal Theater: Apinti & Sambura: Two beats, one heart, die verhaalt over de Marrons – tot slaaf gemaakte Surinamers, die hun lot als slaaf ontvluchtten en in de binnenlandse bossen gingen leven - en de inheemse bevolking die hun opving. Robby ging aan de slag bij de productie in het kader van de bouwsteen ‘Exile’, een studieonderdeel dat studenten in het werkveld aan de slag zet buiten de structuren van de school. Precies een jaar nadat hij voor het eerst Het Nationale Theater was binnengelopen tijdens de Dag der Marrons, stond Robby er zelf op het toneel. “Het was een moment vol trots. Een bijzondere erkenning dat er in een instituut als de Koninklijke Schouwburg plek was voor onze cultuur.”
Reis naar Suriname
Na de voorstelling was het tijd om het reguliere lesprogramma te hervatten en stond er onder andere een educatiestage op de planning. Maar Robby kreeg een telefoontje van Jose: de voorstelling zou naar Suriname afreizen. Wilde hij mee? “Ik had sowieso ja gezegd tegen spelen in de voorstelling,” vertelt Robby. “Maar het liefst wilde ik het combineren met een reis naar Suriname, zodat ik me daar ook echt kon onderdompelen in de lokale theatercultuur.”
Robby wist dat de school het aanmoedigde om persoonlijke activiteiten te combineren met de studie en waagde de kans. “Ik stelde voor aan school om een tweede keer de bouwsteen Exile te volgen, maar dat vonden ze nog niet een sterk genoeg plan.” Zijn studiebegeleiders waren wel enthousiast en gaven hem de opdracht om eerst een waterdicht plan te schrijven voor een half jaar aan studie-invulling. Hoe zou hij de educatieve lesdoelen bijvoorbeeld bereiken? Hoe ging hij verantwoording afleggen voor hetgeen dat hij daar, ver weg, in Suriname deed? “Het dwong mij om verantwoordelijkheid te nemen,” zegt Robby. “Ik vroeg hulp aan anderen die goed waren in planningen maken en maakte afspraken met docenten, met wie ik voor verschillende onderdelen van mijn studieplan contact zou onderhouden tijdens mijn verblijf.”
Robby’s coming-of-age
Robby’s studieplan werd goedgekeurd, en hij mocht het zelfgetekende pad volgen om zijn studiepunten te halen. Belofte maakt schuld, dus was het wel zaak om het goed te doen. “Ik zou de eerste persoon zijn die het op deze manier deed, benadrukte mijn studiebegeleider. Dus er werd wel wat van mij verwacht.” Het afgelopen jaar was voor Robby naar eigen zeggen als een coming-of-age-verhaal. “Waar ik voorheen chaotisch was en anderen nooit om hulp durfde te vragen, moest ik mijn zaakjes nu wel op orde krijgen.” De voorstelling in Suriname werd een groot succes en zal zelfs een vervolg krijgen. Naast zijn spirituele ontwikkeling, leerde Robby een middenweg te vinden tussen de gestructureerdheid van het Nederlandse theater en de Surinaamse No Spang-mentaliteit.
Binnenkort zal Robby middelbare scholieren leren over de koloniale systemen van Nederland. En al snel daarna begint hij aan zijn laatste jaar van de opleiding Artisteducator in Theater & Media. Hierin hoopt hij vooral al zijn voorgaande ervaringen ‘aan elkaar te ritsen’. En misschien toch nog te kijken hoe hij die ICT-kennis in zijn werk kan integreren…
