Ga naar de hoofdcontent Pijl naar rechts pictogram

Onderwijsvernieuwing kan soms van een grote schoonheid zijn

In deze story gaat Marie van Leeuwen, voormalig afdelingshoofd en oprichter van BEAR, terug op hoe het was om een ​​nieuw kunstprogramma te ontwikkelen en wat essentieel en uniek is in het onderwijs dat we geven.

Onderwijsvernieuwing kan soms van een grote schoonheid zijn

"BEAR heeft een megaprestatie geleverd. In een tijdperk waarin al decennialang grote bezuinigingen plaatsvinden in de cultuursector, waarin de economie regeert en waarin kunst, cultuur en onderwijs worstelen met regels en voorwaarden, in dat tijdperk heeft BEAR ArtEZ het aangedurfd om met een geweldig team van docenten en tutoren een – voor Nederland- totaal nieuw soort onderwijs te introduceren. Met veel doorzettingsvermogen en door grenzen te overschrijden is er een vitale opleiding ontstaan die zich wil verbinden met de vragen en kwesties van deze tijd. 

Veranderingen in het onderwijs zijn niet eenvoudig. Hier zijn meerdere redenen voor aan te wijzen, maar een van de belangrijkste reden is dat we niet kunnen gokken met de kostbare studiejaren van onze studenten.  

Om zo’n verandering  te laten slagen is er in de eerste plaats een hecht team nodig dat bestaat uit bevlogen en betrokken mensen. Van groot belang is de gedeelde verantwoordelijkheid voor het proces, zodanig dat de noodzaak tot veranderen door meerderen gevoeld wordt en vanuit verschillende invalshoeken tegelijk. Bij het opzetten van de nieuwe opleiding in Arnhem waren er meerdere groepen gelijktijdig met deze kwestie bezig. Het kwam niet zomaar opeens uit de lucht vallen. 

De overheid wilde minder autonome beeldende kunst studenten (sectorplan) en ArtEZ had drie afdelingen autonome beeldende kunst. Daarnaast bleek uit een alumni onderzoek en publicatie (Nooit Werkloos) dat het autonome werkveld sterk aan het veranderen was, dat kunstenaars anders gingen kijken naar het kunstenwerkveld. De invloed van internet, robotisering, technologie, globalisering, klimaat urgenda, economische en sociale verschuivingen, inclusiviteit en de veranderingen van de politieke visie op de kunsten zijn voor niemand onopgemerkt gebleven en vereisten een andere vorm van kunstonderwijs. 

BEAR Arnhem heeft een stille revolutie gepleegd: In 2012 zijn we begonnen met de ontwikkeling van een nieuw curriculum onder leiding van Erik Viskil, die adviseerde om het klassieke studio-bezoekonderwijs om te vormen naar een tutorsysteem, waarin alle studiejaren gezamenlijk bij een tutor studeren. De tutor staat voor een specifieke opvatting of discipline in het hedendaags kunstlandschap. De twee afdelingen autonome beeldende kunst in Arnhem en Zwolle zijn in 2013 opgeheven en een nieuwe opleiding is direct gestart in Arnhem. Dat had grote gevolgen, want een deel van het personeel en de studenten moesten verhuizen, kamers en baantjes van studenten moesten worden opgezegd, de vriendenkring  moest vaak worden verlaten en de vertrouwde docenten verdwenen deels.     Kortom, we begonnen samen aan een ongekend avontuur.  

We stonden voor de taak om een stevige bezuiniging door te voeren en tegelijkertijd te vernieuwen en een geheel nieuw docententeam samen te stellen. Het is aan de grote betrokkenheid en de open houding van alle docenten te danken dat het vernieuwingsproces in harmonie is verlopen. De enorme inzet tijdens de periode van transitie is gebleven en kenmerkend geworden voor de vitaliteit van de nieuwe afdeling, maar geeft ook aan dat de urgentie van verandering werd gevoeld. Onderwijsvernieuwing kan soms van een grote schoonheid zijn."

Marie van Leeuwen