Demi Horsman
Eindwerk
Streven naar het Ultieme Boek
Het boek betreft een bloemlezing/handboek, dat gaat over het waarborgen van het fysieke boek en het doorgeven van de vakkennis die hieraan ten grondslag ligt. Doordat de verschillende disciplines van elkaar distantiëren en de huidige generatie distantieert van de fysieke ambacht, is vakkennis steeds minder vanzelfsprekend.
De bloemlezing heeft als doel te inspireren en te motiveren, om de materiële aspecten van het vakgebied op te blijven zoeken, te implementeren in een (nieuwe) werkwijze en visie voor het toekomstige boek. Met een aantal geselecteerde drukkerijen, uitgeverijen, ontwerpers, schrijvers, fotografen, lithografen en binderijen zijn er interviews afgenomen, waarin allen hun passie voor het maken van boeken op persoonlijke wijze overdragen.
Aan de hand van deze interviews is er een handboek samengesteld waarin de genoemde technieken en methodes, die bij het maken van het fysieke boek nodig zijn, aan bod komen. Deze vaktermen worden toegelicht en bieden handvatten voor het opzoeken en begrijpen van vakkennis die essentieel is voor het maken van goede boeken.
Scriptie
The Unique Book Manifest
'Een onderzoek naar het herdefiniëren van het fysieke boek’
Het onderwerp van mijn scriptie 'het boek' is gebaseerd op de fundamentele waarde van het fysieke boek in het digitale tijdperk, en de invloed van de overheersende standaardisatie van de huidige boekproductie. Dit heb ik onderzocht in mijn scriptie ‘The Unique Book Manifest’. Het waarborgen van het fysieke boek was hierin het hoofddoel.
Het manifest bestaat uit verschillende onderdelen die invloed hebben op de waarde van het boek; ontwerpen, productie en de positionering van de ontwerper. Deze visie voor het unieke boek is geïnspireerd op boekenmakers die zich uitspraken voor de meerwaarde en relevantie van het fysieke boek in de veranderende context van hun tijd. Ik kwam tot de conclusie dat je het fysieke boek alleen kan herdefiniëren en waarborgen wanneer de vakkennis wordt gewaarborgd. Deze kennis vormt de fundatie voor het maken en ontwerpen van fysieke boeken.
Het schrijven van mijn scriptie vormde de aanleiding voor, niet alleen het maken van Het Unieke boek, maar ook het ‘Streven naar Het Ultieme Boek’, mijn eindexamenproject. Ik ontdekte, met name tijdens het lopen van mijn stage bij Studio Renate Boere, dat juist de nieuwe generatie ontwerpers, waaronder ik zelf, steeds meer gedistantieerd raakt van de fysieke vakkennis. Dit motiveerde me om zelf onderdeel te worden van het proces en een boek uit te brengen dat boekenmakers van verschillende generaties met elkaar verbindt en vakkennis van het grafische vak doorgeeft.
Visie
‘Streven naar Het Ultieme Boek’ verleend zijn artistieke context aan de boodschap die het verkondigd en de wijze waarop het boek is ontstaan. De scriptie is geschreven vanuit de ideale ontwerpers gedachte én voor de ontwerper van het boek. Maar dat is niet hoe het in de realiteit werkt. Het boekproject, tevens de praktijkopdracht voor dit examen, is meer gericht op de realistische context waarin fysieke boeken worden gemaakt. De context waarin de ontwerper één van de vele schakels is die invloed heeft op het boek.
‘Streven naar Het Ultieme Boek’ is een boek dat is geschreven door en voor boekenmakers, en met name de nieuwe generatie ontwerpers. De interviews geven inzicht in de verschillende makers-perspectieven, waardoor het boek niet alleen een medium is dat vakkennis overdraagt en waarborgt, maar ook vakmensen met elkaar verbindt. De boeken waarnaar in de interviews wordt gerefereerd, zijn voorzien van een verhaal in de vorm van tekst en beeld, maar zijn ook verbonden aan de ervaring en persoonlijke verhalen van de makers. Deze verhalen en het handboek, stellen de boekenmakers en toekomstige generatie instaat vakkennis te begrijpen, op te zoeken, en te implementeren bij het maken van het toekomstige boek.
'Zo is een boek pas een boek als het een boek is. Het manuscript of de kopij kan een boek worden, maar dat is pas als het gezet, gedrukt en gebonden is. Dat gebeurt met behulp van technische middelen, die goed of slecht kunnen worden gebruikt. De boekenverzorger moet die middelen kennen en beheersen, hij moet weten wat wel en niet mogelijk is, en hij moet de middelen kunnen temmen en ze zodanig gebruiken (in de meeste gevallen: laten gebruiken) dat zowel zijn intenties worden verwezenlijkt als zijn kwaliteitsnormen gehandhaafd.’
~ Huib van Krimpen, Boek over het maken van boeken (1986)
Naast de verhalen van inspirerende mensen die ik heb mogen interviewen voor dit boek, ben ik in contact gekomen met derden die mijn visie en streven naar het ultieme boek delen. Hierdoor sta ik als beginnend ontwerper tussen twee werelden in; de wereld waarin het maakproces is gefundeerd op een ontwerpmentaliteit vanuit de academie en de realistische context.
Het maken van dit boek heeft zo zijn uitdagingen gehad, omdat ik zelf te maken heb met de realistische context, maar ook omdat communicatie- en productieprocessen zich onder invloed van het coronavirus op een nieuwe digitale wijze hebben ontwikkeld. Naast de begeleiding vanuit de academie, heb ik vakkennis en technieken opgezocht bij NPN Drukkers en Boekbinderij Brepols, die ook bijdragen aan de uitwerking van het boek dat na het examen zal plaatsvinden. Door het opvragen van materialen en het laten maken van een dummy, heb ik de materialiteit van het boek opgezocht. Toch zijn keuzes die inspelen op de tactiliteit van het boek (bijvoorbeeld papier) gebaseerd op kennis, verkrijgbaar op digitale platformen als de Monsterkamer. Deze achterliggende gedachte maakt dat digitale-, ambachtelijke- en massaproductie van het boek met elkaar zijn verweven en onderdeel zijn geworden van het verhaal dat schuilgaat achter dit boek.
Doel
Het boek is binnen de grafische vormgeving een van de langst meegaande objecten die een ontwerper kan ontwerpen. Dat maakt het boek een duurzaam, waardevol en veelzijdig medium om naar te streven. Het verbinden en doorgeven van vakkennis dat het boek als fysiek medium waarborgt, is het doel van het boek. Het ontwerpen van een boek vanuit de mentaliteit van mijn scriptie, in een realistische context, was meer een persoonlijk doel. Een doel, of eigenlijk streven dat ik niet heb benoemd, is het inschrijven van dit boek aan De Best Verzorgde Boeken. Een competitie die vooral ingaat op vorm en materialiteit van het boek (en nauwelijks de inhoudelijke meerwaarde). Opvallend is dat ik nauwelijks ontwerpers van mijn generatie terug zie in de gekozen selectie. Het inzenden van dit boek, zodra het gedrukt, gebonden en uitgegeven is, zie ik als een statement waarin vorm en inhoud niet los van elkaar kunnen worden gezien en daarnaast ook is ontworpen door een beginnend ontwerper. Hiermee hoop ik de dat wereld van het boeken maken en ontwerpen toegankelijker wordt voor de toekomstige generatie. En dat de vernieuwende visies op zowel de inhoud, functie en vorm van het boek, worden gezien en aangemoedigd door competities als deze.
Ambitie
‘Streven naar Het Ultieme Boek’ heeft de ambitie om een boek te worden dat toegankelijk wordt voor alle disciplines in het vak en de toekomstige generatie ontwerpers. Om dit te realiseren ligt het plan op tafel om een crowdfunding te starten, waarin geld wordt ingezameld voor de productie van het boek. Vele participanten zoals NPN en Brepols dragen hun steentje bij. Hierdoor is het een project dat ik conceptueel en qua vorm heb ontwikkeld, maar wat in zijn fysieke ontstaan is gecreëerd door de mensen die inhoudelijk onderdeel zijn van het boek. Hierdoor kunnen ze letterlijk met het boek hun ervaringen delen, doorgeven en teruglezen.
De crowdfunding stelt mij instaat lezingen aan te bieden, waarin ik mijn ervaring en achterliggende verhalen kan vertellen, en op deze manier geld kan binnenhalen voor de productie van het boek. Het project stopt niet bij het halen van het examen, ik mag de uitvoering ervan meemaken door onderdeel te zijn in de productie en publicering van het boek. De belangrijkste meerwaarde vind ik uiteindelijk dat ik een boek maak dat esthetisch niet alleen mooi is, maar inhoudelijk ook iets kan betekenen voor het grafische vak. De realisatie van het boek heeft tijd nodig, daarna is er een plan om een master te volgen. Maar je weet nooit welke kansen er nog op je pad komen.
Sta jij op deze pagina? En heb je een opmerking? Mail naar de redactie.