Julia Janssen, ondernemer van de maand / mei 2020, ArtEZ Business Centre
Graphic Design, Arnhem
Elke maand selecteert het ArtEZ Business Centre in samenwerking met de opleidingen een student of alumnus als Ondernemer van de Maand. Uit hun verhalen leer je vanuit actuele onderwerpen uit het werkveld wat je te wachten staat. Zit er een geheim achter cultureel succes? Moet je excelleren in je vak of draait het om jezelf verkopen? Is het een kwestie van geluk, wijsheid, hard werken of een goede strategie?
De afgelopen maanden waren een rollercoaster. Mijn meest recente project, 0.0146 seconds, werd ineens een enorm succes. Het werk verscheen in kranten, televisieprogramma’s en radio-interviews. Een enorme boost voor mijn carrière, maar ook enorm overweldigend voor mij als persoon.
Ik onderzoek de impact van technologie op de samenleving, waarin ik mij specialiseer in data-eigenaarschap, de monetaire waarde van online gegevens en de toekomst van (digitale) identiteit. 0.0146 seconds is een collectieve voorlees-performance van 835 privacyvoorwaarden die met één-klik worden geaccordeerd. Het project doelt op bewustwording en kennisdeling van de manipulatieve en data-slurpende methodieken van de interneteconomie. In mijn projecten en presentaties exploreer ik een toekomst waarin controle op persoonsgegevens, de standaard is. Elke stap van dit proces betekend een toename van deze ambitie, maar meer publiciteit betekent ook meer verantwoordelijkheid en deze neem ik heel serieus.
Studiekeuzes
Op mijn vijftiende koos ik voor twee keuzevakken: kunst/ kunstgeschiedenis én wiskunde B – Een ogenschijnlijk onlogisch pakket. Gevormd door intuïtie en interesse. Destijds had ik mij niet kunnen voorstellen dat precies deze combinatie zich zou ontwikkelen tot mijn eigen ontwerp/onderzoek studio. Ik was niet persé een wiskundetalent (en heb het vak met een magere 5 afgesloten) maar op raadselachtige manier boeide de materie mij mateloos. Tijdens mijn studie Graphic Design (ArtEZ Arnhem, 2012-16) uitte deze fascinatie zich in tal van projecten waarin ik mathematica, analyse, onderzoek en berekeningen gebruikte om mijn ontwerpen tot stand te brengen.
In mijn afstudeerperiode observeerde ik dat we lijden aan ‘data-slavernij’
In mijn afstudeerperiode observeerde ik dat we lijden aan “data-slavernij”. Dit verwijst naar gebrek aan controle op persoonsgegevens en toenemende kapitaal- en machtsongelijkheid die technologiebedrijven winnen door surveillance kapitalisme. Na de academie ontving ik een beurs voor Talentontwikkeling van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en een pionier beurs van het SIDN fonds voor innovatie en internet. Dit gaf me de financiële mogelijkheid om mijn onderneming te starten: onderzoek naar de toekomst van data-eigenaarschap.
Netwerk opbouwen
De eerste stap was het benaderen van experts in financiële- en politieke economie, informatie- en privacyrecht, cybersecurity, accountancy, data-journalistiek en data-wetenschap. In eerste instantie betwijfelde ik of deskundigen wel zouden reageren op mijn verzoek tot een ontmoetingen, maar er bleek juist veel belangstelling te zijn voor mijn vragen en ideeën. Gesprekken met professionals hielpen me mijn visie te formulieren en het onderzoeksproject te concretiseren.
In eerste instantie Betwijfelde ik of deskundigen wel zouden reageren op mijn verzoek tot een ontmoetingen, maar er bleek juist veel belangstelling te zijn voor mijn vragen en ideeën
Inmiddels heb ik een groot (en nog altijd groeiend) netwerk aan bekwame experts op het gebied van data, privacy, technologie en economie. Als ondernemer is een (goed onderhouden!) netwerk belangrijk onderdeel van je bestaan. Dit betekent (voor mij) niet enkel contact opnemen wanneer je iets van iemand wilt, maar elkaar af en toe op de hoogte houden van ontwikkelingen en groei. Zo verstuur ik bijvoorbeeld ook eens per 2 á 3 maanden een nieuwsbrief aan ongeveer 1100 contacten. Een nieuwsbrief schrijven is ook een goed reflectiemoment: wat wil je graag aan je netwerk laten weten en waarom? Wat zijn belangrijke momenten en hoe presenteer/vertel je deze? Een belangrijk moment is niet persé het meest prestigieus, maar kan een ontmoeting, ervaring of overwinning betreffen die voor jou (of je onderneming) van grote waarde is.
Vaker 'nee' zeggen
Een essentieel onderwerp in het ondernemerschap zijn de financiën. Het is voor veel ontwerpers en kunstenaars een ongemakkelijk onderwerp – dat is het voor mij ook nog altijd – maar een passende compensatie voor kennis en kunde is niet meer dan redelijk. Aan het begin van mijn carrière heb ik veel gewerkt voor weinig geld; reiskostenvergoeding, soms een minimale compensatie, een fles wijn of bos bloemen. De eer om ‘het werk te presenteren’ voelde als een aannemelijke tegemoetkoming. En uiteraard, je moet ook een naam en reputatie opbouwen voor je een redelijk geldbedrag kan vragen. Maar een goede lezing of expositie voorbereiden is veel werk en een toegevoegde waarde aan het event of programma. Tegenwoordig durf ik vaker ‘nee’ te zeggen, wanneer de compensatie niet volstaat tegenover de investering die het mij kost. Bij elke aanvraag is het goed om te overwegen: wat levert het mij op? Publiciteit, een toekomstige samenwerking, een doelgroep die je wilt bereiken, interessante netwerkmogelijkheden, of betaalt het lekker?
Tegenwoordig durf ik vaker ‘nee’ te zeggen, wanneer de compensatie niet volstaat tegenover de investering die het mij kost
Sinds kort krijg ik steun bij het afwegen van deze keuzes. Eind vorig jaar werd ik benaderd door Driving Dutch Design: een initiatief van de BNO, Dutch Design Foundation and ABN AMRO over ondernemerschap in de creatieve sector . Het programma bestaat uit een maandelijkse masterclass met een specifiek thema: identiteit, business model, presentatievaardigheden, etc. Ook krijgt iedere driver (deelnemer) een persoonlijke coach. Mijn coach is Ralf Coolen, product owner en business developer van applicaties en producten van ABN AMRO. Hij merkte gelijk op dat ik geneigd ben om (te) veel (verschillende) te doen en gaf me de opdracht om doelen te stellen en deze te prioriteren van belangrijk naar minder belangrijk, op de lange- en korte termijn.
0.0146 Seconds
Ik heb al veel bijzondere dingen mogen ervaren, maar 11 maart 2020 was toch wel een hoogtepunt: mijn naam en werk werden onderdeel van een Tweede Kamer debat over de informatiesamenleving. Kathalijne Buitenweg (GroenLinks) opende haar statement met haar deelname aan 0.0146 seconds: ‘Dit project laat ten eerste zien wat het enorme belang is van kunst en cultuur om ons te laten nadenken over wat er gebeurd in onze samenleving. Ten tweede toont het de absurditeit van de premisse dat Julia toestemming heeft gegeven voor het delen van die gegevens. Want hoe kan hier nou sprake zijn van ‘geïnformeerd toestemming?’’
Mijn naam en werk werden onderdeel van een Tweede Kamer debat over de informatiesamenleving. Kathalijne Buitenweg (GroenLinks) opende haar statement met haar deelname aan 0.0146 seconds: ‘Dit project laat ten eerste zien wat het enorme belang is van kunst en cultuur om ons te laten nadenken over wat er gebeurd in onze samenleving…’
De toekomst valt uiteraard niet volledig te plannen, maar je kunt er zeker wel invloed op hebben. Geluk is zeker een factor van succes, maar geluk creëer je ook zelf. Ik investeer veel in mijn netwerk en kennis; boeken en proefschriften van deskundigen lezen, ontwikkelingen en trends volgen, conferenties of bijeenkomsten bijwonen (vragen stellen en/of opmerkingen maken).
Mijn advies: ben aanwezig in het gebied waar je gehoord wil worden, wees brutaal maar ook respectvol. Ben kritisch op jezelf, maar niet te oordelend als het niet gelijk lukt. Werk hard maar neem ook ruimte voor afstand en reflectie. Volg je fascinatie, hoe onwaarschijnlijk deze ook mag lijken.
Nieuwe projecten
Dat de toekomst niet te plannen is blijkt nu meer dan ooit: de corona crisis zet het leven van iedereen op zijn kop. De komende maanden zou ik eigen met 0.0146 seconds kunst- en muziekfestivals, tech-conferenties, debatcentra en overheidsinstanties. Precies het soort bijeenkomsten en evenementen die vanwege de situatie niet kunnen plaatsvinden en het is een groot vraagteken wanneer wel.
Ook nu is het belangrijk om na te denken over de juiste keuzes. Het is spannend en moeilijk om te voorspellen welk effect dit gaat hebben op het project en ik ben alternatieven aan het overwegen om de gemiste events (digitaal) te vervangen. Het is een moeilijke keus, want consensus doen op het werk is niet ideaal.
Ik heb besloten 0.0146 seconds even stil te leggen en me te focussen op nieuwe projecten die passen in deze tijd
Ik heb daarom besloten 0.0146 seconds even stil te leggen en me te focussen op nieuwe projecten die passen in deze tijd. Zo werk ik aan een nieuw onderzoeksproject waar ik recent een subsidie voor heb ontvangen. De werktitel betreft noitamrofn:i:dentity (informatie in identiteit/ identiteit in informatie) – een artistiek onderzoek naar de toekomst van data, privacy en identiteit.
Daarnaast heb ik veel nagedacht voor alternatieve wijze om toch mijn onderzoek, visie en ideeën te presenteren. Het idee is om een podcast te starten, genaamd ‘Achter de Klik’. In deze podcast neem ik de luisteraar mee op expeditie achter de oppervlakte van het internet om inzicht geven wat er precies gebeurt wanneer we gedachteloos akkoord klikken. Het wordt een zoektocht hoe we de informatiesamenleving zo ontwerpen dat we data kunnen delen zonder de controle te verliezen. Want zoals 835 privacyvoorwaarden in één-klik akkoord toont: de controle is momenteel ver te zoeken.
