Wouter Mosselman

DE OOSTVAARDERSPLASSEN

Vijf ruimtelijke verhalen over de ontmoeting tussen mens en dier

Hoe kan een plek worden vormgegeven waar mens en dier in harmonie met elkaar kunnen samenkomen?

Voor de Oostvaardersplassen, een uniek stuk natuur in Nederland, zijn vijf locaties ontworpen om de interactie tussen mens en dier te bevorderen, van majestueuze zeearenden tot kleine mollen op de Marker Wadden. De ontwerpen zijn bedoeld om ontmoetingen en synergie tussen mens en dier te stimuleren.

Aanleiding en opgave

De Oostvaardersplassen, een waar vogelparadijs en een uitgestrekt steppegebied voor grazers, biedt onderdak aan talloze vogels en dieren in hun nieuwe wildernis. De afgelopen jaren is er steeds meer discussie ontstaan over hoe mensen de natuur realiseren, beheren, begrenzen en aan haar lot overlaten.

De grenzen van dit gebied spelen een cruciale rol bij de vrijheid en toegankelijkheid van zowel dieren als mensen. Deze grenzen waren een centraal element in het ontwerpproces. In plaats van ze te zien als beperkingen, zijn ze beschouwd als verbindingspunten tussen twee werelden: die van de mens en die van het dier.

Theoretische Benadering

Dit onderzoek is stevig verankerd in het theoretische kader van het post-humanisme en de more-than-human approach. Deze benaderingen gaan uit van het idee dat mens en dier niet gescheiden werelden bewonen, maar dat hun bestaan en welzijn nauw met elkaar verweven zijn. Door dit perspectief te integreren, worden de ontwerpen niet alleen praktische oplossingen, maar ook manifestaties van een filosofische visie die de grens tussen mens en natuur vervaagt en de wederzijdse afhankelijkheid benadrukt. Denk hierbij bijvoorbeeld ook aan Jakob von Uexkell en zijn Umwelt , hoe beleeft een dier de wereld?

Wie bewonen de Oostvaardersplassen?

Het onderzoek heeft zich voornamelijk gericht op de bewoners en bezoekers van dit gebied. Wie zijn zij en hoe gedragen ze zich? Hoe ervaren ze de wereld om zich heen en wat is de essentie daarvan? Door deze benadering zijn specifieke ontwerpelementen ontstaan die aansluiten bij de behoeften van de dieren.

Perceptie als basis

In het proces van ontwerpen is niet alleen de menselijke belevingswereld meegenomen, maar ook hoe diverse dieren op hun eigen manier dingen waarnemen. Hoe wij plekken waarnemen, verschilt sterk van hoe dieren dit doen, en dit kan ook variëren per diersoort. Hoe ervaren dieren architectuur? De verbeeldingsvorm van wat dieren ervaren is dan ook heel belangrijk. Door middel van tekentechnieken zoals aquarel is geprobeerd dit zo goed mogelijk weer te geven.

Plekken voor ontmoeting

Tot op heden is er nog steeds weinig kennis over hoe dieren de wereld ervaren en welke specifieke esthetische behoeften ze hebben. Het ontwerpen voor dieren gaat over het bieden van meerdere mogelijkheden, zodat ze altijd keuzes hebben om ergens te zijn, afhankelijk van hun behoeften. Door verhalen te schrijven en te visualiseren, kan beter worden ingeleefd in hun wereld, begrepen welke routes ze volgen en wat hun behoeften zijn. Er zijn vijf locaties ontworpen die de ontmoeting tussen mens en dier aan de randen van door de mens gemaakte natuur bevorderen. Dit is een uitgestoken hand van de mens naar het dier, mogelijk gemaakt door architectuur. Deze plekken bieden niet alleen een kans voor mensen om dichter bij de natuur te komen, maar dragen ook bij aan het begrip en respect voor de inheemse flora en fauna. Ze creëren een symbiotische relatie tussen de mens en de dieren die deze bijzondere omgeving bewonen.

Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op 17 juni 2025

Sta jij op deze pagina? En heb je een opmerking? Mail naar de redactie.