Vince van Boxtel

SPATIE, een plek om vredig te sterven

Een plek waar je, wanneer je dat zelf wilt, de mogelijkheid hebt om te sterven. Dat is de ontwerpopgave geweest waar dit verslag een verbeelding aan geeft.

Hoe zou zo’n plek er uit kunnen zien?

Juist in een tijd waar de groep dementerende ouderen steeds groter wordt, waar mensen steeds ouder worden maar ook psychische klachten groeien. Waar er een steeds grotere vraag is naar een manier om vrijwillig te kunnen stoppen met leven, is er nog geen vorm gevonden om deze mensen een plek te geven.

Émile Durkheim omschrijft in zijn boek On Suicide (1897) een viertal verschillende vormen van Suicide. Anomie, Egotisme, Altruïsme en Fatalisme. Deze draaien om de verhouding tussen de mens en de maatschappij. Een vijfde, en laatste vorm, voeg ik in dit verslag zelf toe in de vorm van Balans. Waarbij de belangen afgewogen zijn en een weloverwogen keuze gemaakt wordt om een ‘voltooid leven’ te beëindigen. Op basis van deze vijf vormen is een gebouw tot stand gekomen die voor alle mensen toegankelijk is en al deze vormen van suicide kan huisvesten.

Uit het onderzoek dat vooraf is gegaan aan dit verslag is gebleken dat voor ieder mens een uitvaart een andere betekenis en vorm heeft. Ditzelfde geld voor een afscheid bij het stoppen met leven. Door gebruik te maken van universele ervaringen en meerdere mogelijkheden tot sterven is getracht een zo groot mogelijk publiek aan te spreken.

De Pier van Scheveningen is de uitgelezen plek voor deze opgave. Een gebouw dat zich vanaf het land richting de horizon strekt, dat aan het einde van zijn leven is. Een gebouw dat bij vrijwel iedereen bekend is, een icoon, een plek te midden van het leven.

De pier is tevens een plek puur gemaakt voor vermaak van de mens. Een groot contrast met onze huidige omgang met de dood, welke wij het liefst zo ver mogelijk uit de bewoonde wereld houden. Diep in de bossen, zodat niemand geconfronteerd hoeft te worden met zijn sterflijkheid. Terwijl dit in mijn ogen juist hand in hand zou moeten gaan, het kan niet zonder elkaar en zou dat ook niet moeten zijn. Een plek om te sterven naast een plek om te leven, maar ook een plek om afscheid te nemen.

Dit gebouw, te lezen als de combinatie van een helix en een kegel bied daar ruimte voor. Opgebouwd uit lange zwarte bakstenen op een fundatie van gepigmenteerd beton. Ondersteund door zwarte basaltblokken in zee en beëindigd met een goudkleurige kroon. Gelegen op enkele meters na het einde van de pier van Scheveningen, optisch een voortzetting daarvan tot aan de horizon. Een huid deels opengewerkt en deels gesloten, met ruimtes om gezien te worden en plekken die beschutting bieden. Een foucaultiaanse heterotopie, een ultieme tussenruimte, een spatie.

Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op 17 juni 2025

Sta jij op deze pagina? En heb je een opmerking? Mail naar de redactie.