In september deden studenten van de bacheloropleiding Design Art Technology onderzoek in en rond de Diogenes-bunker, een van de grootste bunkers uit de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Tijdens deze twee projectweken verkenden en herinterpreteerden ze de ruimte, haar geschiedenis, haar zintuiglijke ervaring en haar mogelijke toekomsten.
De werken die in deze periode ontstonden, werden samengebracht in de immersieve tentoonstelling Emerging Exits, die te zien was van 3 oktober t/m 2 november 2025. De resultaten variëren van textuurlezende machines die de geschiedenis van de bunker zichtbaar maken en speculatieve gesprekken die inbreken op de oorspronkelijke telefoonlijnen, tot een herinterpretatie van de esthetiek van moderne oorlogsvoering en een installatie waarin de bunker verschijnt als een bezield, bijna spookachtig object. In deze installatie onthullen projecties informatie die nog steeds lijkt rond te dwalen, lang nadat de Enigma-machine werd uitgeschakeld.
Bekijk hieronder de werken van onze studenten.
Een enkele lichtkring, gecombineerd met laagfrequent geluid, fungeert als een lens op de muur van de Diogenesbunker in Arnhem. De gechoreografeerde beweging van het licht brengt het oppervlak in beweging en benadrukt een dynamisch samenspel van momenten van constructie en deconstructie. Grillige patronen van scheuren en reparaties verschijnen als nabeelden en roepen vragen op over hun oorsprong. Ze laten ons speculeren over de impact van bommen, of over de pogingen tot (her)opbouw en verbergen. Het werk behandelt de muur zowel als getuige als archief van deze momenten. In zijn eenvoud wordt de cirkel een eigen entiteit, een echo van signalen die ooit in oorlogstijd werden gebruikt, en een herinnering aan wat de muren blijven onthouden. Studenten: Kee Palenque Lobato, Lukas Dommershausen en Lina Ptushkina.
Unarchived.log is een verzameling geluidsopnamen die ontstond tijdens de twee weken in en rond de Diogenes-bunker. Elke opname legt fragmenten vast van ervaringen, ontdekkingen en denkbeeldige toekomstscenario’s die opkwamen tijdens het werken in deze bijzondere omgeving. Een niet te herleiden stem vertelt deze logs. De stem vangt alledaagse observaties die niet aan één moment in de tijd gebonden zijn. Ze putten uit de verschillende levens van de bunker, reflecteren op het heden en verkennen mogelijke toekomsten. Samen vormen de opnamen een nieuw soort archief. Studenten: Ying Drubbel, Kimia Mohammadi en Art Dekkers.
Dit werk neemt het gevoel van rouw op zich rondom de onzekere toekomst van de bunker. Ooit een plek van oorlogstransmissies, wordt verwacht dat de bunker binnenkort terugkeert in het bezit van het Ministerie van Defensie. Zijn nieuwe functie blijft onbekend, maar heeft de verbeelding gevoed over mogelijke militaire toepassingen die nog altijd gehuld zijn in geheimhouding en controle. De dode vlieg verwijst naar de vele vliegen die we levenloos in de hoeken van de bunker aantroffen, broze lichamen die niet op hun plaats leken. Tegen de achtergrond van het geluid van drones creëert het werk een ruimte voor rouw om wat het betekent wanneer het verleden zich herhaalt. Studenten: Pola Wdowiak, Minji Kim en Uijae Jung.
Het project grijpt terug op de transmissies die tijdens de Tweede Wereldoorlog in de bunker werden onderschept en onderzoekt de relatie tussen de ruimte, de informatiestroom en het omliggende landschap. In het midden van de kamer staat de R4D4R, die het ontwerp aanpast van de oorspronkelijke kaart die werd bediend door jonge vrouwen, ook wel bekend als Blitzmädchen, die in de bunker woonden en werkten, inlichtingen deelden en vliegtuigen volgden. Dit vormt een vertrekpunt om te verbeelden hoe vliegtuigen zich mogelijk hebben bewogen en hun hypothetische trajecten. Gemodificeerde ventilatoren versterken deze setting door de lichten en geluiden van een naderend vliegtuig te simuleren. Deze elementen herscheppen een omgeving die teruggrijpt naar de geschiedenis van de bunker en het gevoel oproept van omringd of bijna gevangen zijn in een overvloed aan informatie. Studenten: Alessandra Schipa, Jurre Bakker en Sep s Van Der Spiegel.
Tussen land en geschiedenis in vervaagt het masker van de Diogenes-bunker en toont zich als een materiële getuige van verhalen uit het verleden en de toekomst. De betekenis en functie van de bunker worden voortdurend opnieuw geconstrueerd en ontcijferd, in een voortdurende lus van ontvangen, doorgeven en archiveren van informatie. Maar hoe belichaamt de bunker deze voortdurende gedaantewisseling? Wat schuilt er in het koude beton waarin tijd zijn sporen heeft achtergelaten? Wat is er vastgelopen, verborgen, ingesloten – en wat weerkaatst nog, half ontcijferd? De tweekanaals audiovisuele installatie Along Dotted Lines nodigt het publiek uit om de verhalen van de bunker te verkennen en zich in te leven in haar speculatieve geluidslandschap. De bezoeker beweegt zich door de spookachtige lagen van de bunker, waar verleden en heden in elkaar overvloeien. Studenten: Sjoerd Willemsen, Inessa Perk en Vi Reichel.
Dit project onderzoekt de beweging van vier geluidsdatastromen, elk met een eigen karakter, binnen een plattegrond in de vorm van een bunker. Elk geluid volgt zijn eigen tempo en route, en beweegt door vier zones die functioneren als interpretatie, opslag, besluitvorming en versleuteling. Terwijl de geluiden door deze zones circuleren, veranderen hun eigenschappen voortdurend. Zo verschuiven het ritme en de harmonie van het geheel telkens opnieuw. Elk geluid verlaat de plattegrond op een ander moment, waardoor een organisch patroon ontstaat dat wordt gevormd door temporele verschillen en onderlinge interacties. Met dit proces maakt het werk de datastroom hoor- en zichtbaar die ooit door de bunker liep – soms kalm en beheerst, dan weer onrustig en turbulent. Studenten: Linus Berkers, Minoo Chang en Greace Yu.
Dit project onderzoekt het voortdurende gevoel van dreiging en verwachting dat ooit het leven en werken in de Diogenes-bunker in Arnhem bepaalde. De installatie reconstrueert een alledaags kantoor, ooit gebruikt door de Blitzmädel – de vrouwen die in de betonnen structuur werkten en luisterden naar tekenen van gevaar in de lucht. Wanneer iemand de ruimte betreedt, klinkt er een alarm. Zodra de stoel wordt ingenomen, valt het geluid stil. Impending is een zintuiglijke installatie die gebruikmaakt van bewegingsregistratie, DMX-licht, geluid en trillingen om deze spanning op te roepen. De geluidsomgeving verweeft veldopnamen uit de bunker met fragmenten uit Blitzmädels an die Front (1958). Subtiele trillingen in het bureau brengen de spanning over op het lichaam, waardoor angst tastbaar wordt. Het werk vangt het gevoel dat er iets op het punt staat te gebeuren, zonder dat duidelijk is wat. Het roept de geladen atmosfeer op die ooit in de bunker hing, toen de Blitzmädel luisterden en wachtten. Studenten: Yoran Span, Nazanin Ghalandari en Meike Pols.
Ons werk is een archief van sporen en verhalen van de geschiedenis van de bunker, die mogelijk binnenkort zullen verdwijnen nu er wordt gespeculeerd dat de locatie opnieuw haar militaire rol zal opnemen. De installatie combineert projecties van de texturen en fragmenten van de bunker met een tijdscapsule die bezoekers uitnodigt hun eigen moment van aanwezigheid op de monumentale plek te traceren en te bewaren, voordat deze opnieuw voor onbepaalde tijd voor het publiek wordt gesloten. Terwijl beelden van texturen over een van de muren vloeien, herverwerkt de andere jouw eigen beweging en aanwezigheid in de bunker. Studenten: Stanislav Titanov, Marijn Schraal, Hyebin Park, Lucía Siles Valiente and Burçak Kaptan.