Renske Pluimers

Meer dan ik 

Inleiding 

Mijn afstudeeronderzoek ‘Meer dan ik’ heeft de onderzoeksvraag: ‘Hoe kan een artistieke interventie, waarbij twee vreemden met een tegengestelde politieke mening elkaar ontmoeten, voor meer begrip en empathie zorgen?’ Dit omdat ik mij zorgen maak over hoe wij elkaar ontmoeten, zeker als die ander er een tegengestelde mening op nahoudt. Tegenwoordig lijken we vooral in homogene subculturen op te gaan, waardoor denkbeelden veel worden bevestigd. Wanneer we dan toch iemand met een ander denkbeeld tegenkomen, leidt dit steeds vaker tot conflict. Ik maak mij zorgen dat het opgaan in een homogene subcultuur een angst voor de ander voortbrengt, waardoor de afstand alleen maar groter wordt. Dit heb ik gezien in Belfast, Noord-Ierland, waar een historisch conflict groepen mensen uiteendrijft. Ook heb ik het gezien in de hoogtijdagen van de COVID-19 pandemie, waarbij het vaccin het onderwerp van de dag was en dat vriendengroepen uiteen deed splijten. Maar ik zag het ook bij mezelf, wanneer ik bij demonstraties vooral de schuld bij anderen legde. 
 

Achtergrond/visie 

In het turbulente jaar 2020 besloot ik de Master Kunsteducatie aan ArtEZ Zwolle te gaan volgen. Mijn wens was om te leren hoe mijn kunstpraktijk als theatermaker en theaterdocent meer kon worden ingezet voor sociale doeleinden. Het voelde namelijk onzinnig om kunst te maken in een wereld die brandt. Het was mijn wens om deze worsteling binnen de master bij de hoorns te vatten, om zo antwoorden te vinden hoe hier als kunstenaar mee om te gaan. Nu, begin 2022, sta ik aan de voet van het afstuderen. De wens is onveranderd gebleven. Tijdens de master heb ik me verdiept in hoe kunst onderdrukking kan verlichten, hoe verhalen door middel van theater kunnen worden gehoord, hoe artistieke interventie de liefde voor de aarde kan herstellen en ga zo maar door.  
Ik denk dat kunsteducatie de wereld kan veranderen, al is het maar klein. In het geval van mijn afstudeeronderzoek, geloof ik dat kunsteducatie een sleutel kan zijn in vruchtbare ontmoeting. Het geeft je de mogelijkheid je te kunnen verplaatsen in het perspectief van een ander. Dat zorgt voor empathie en begrip, doordat men het perspectief van de ander kan ervaren door middel van de kunst. Daarom is het hart van mijn afstudeeronderzoek de artistieke interventie, waarbij deelnemers voordat ze elkaar hebben ontmoet opdrachten hebben uitgevoerd gericht op ontspanning, inleving en elkaar leren kennen. Niet om het verschil tussen de deelnemers scherp neer te zetten of op te heffen, integendeel. Eerder om het verschil te vieren, om het als een welkome variatie te zien of als een verrijking aan het pallet der smaken.  
 

Urgentie 

Zoals eerder gezegd, maak ik mij zorgen over de manier waarop wij elkaar ontmoeten. Maar, kloppen die zorgen wel? Daarom was de eerste vraag van mijn afstudeeronderzoek hoe er politiek en maatschappij tegen verschil wordt aangekeken.  
De mens heeft een natuurlijke neiging bij een groep te willen horen. Evolutionair gezien is dat logisch te verklaren, omdat de mens van oudsher moest samenwerken om te kunnen overleven. Het huidige maatschappelijke en politieke klimaat, met zijn neoliberaal gedachtegoed en waar narcisme aan de orde van de dag is, lijkt deze neiging te versterken. Men gaat op in homogene groepen, waarbij ‘zij’ met een ander perspectief als vijand worden gezien. Dus, het antwoord op de vraag hoe er politiek en maatschappelijk tegen verschil wordt aangekeken is niet erg hoopvol. Het is steeds vaker een bron van conflict. Ik denk dat dat komt omdat men doorgaans niet echt in aanraking komt met het perspectief van de ander, waardoor we het niet leren begrijpen. Dit besef sterkte mijn geloof in de artistieke interventie, waarbij twee vreemden met een tegengestelde politieke mening, elkaar hebben ontmoet.  
In Noord-Ierland, waar protestanten en katholieken nog steeds afgezonderd leven, worden deze homogene groepen gescheiden door een dikke ‘vredesmuur’. In Nederland is dit gelukkig niet aan de hand. Maar of we met elkaar in contact komen is de grote vraag. Ik vraag me daarom sterk af wat erger is; fysieke vredesmuren, of interne.  
 

Doel 

De artistieke interventie bestond uit 4 delen. Het eerste deel en het laatste deel waren gesprekken, waarbij het onderwerp van het onderzoek werd besproken en er werd gereflecteerd op de artistieke interventie. Het tweede deel was opdrachten uit de methodiek Theater van de Onderdrukten van Augusto Boal. Deze opdrachten waren gericht op ontspanning, inleving en elkaar leren kennen. Het derde deel was de daadwerkelijke ontmoeting. Zo wilde de artistieke interventie ‘Meer dan ik’ een alternatief bieden. Het wilde het besef aanreiken dat die ander mogelijk helemaal niet zo anders is. Het wilde het besef aanboren dat je het in een samenleving nog altijd samen moet doen, ondanks dat die ander zo verschrikkelijk anders kan zijn. Meer dan ik wil verschil eren, niet scherper neerzetten.  
 

‘Hij heeft mij kunnen vertellen hoe het op dit moment in de wereld is en hoe hij dat ziet. Had ik anders nooit geweten, als hij dat niet had verteld.’ 

 
‘Helemaal alleen zijn we niets, stellen we niets voor, worden we niets. Maar ik hoef je alleen maar te ontmoeten en alles begint.’  

Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op 27 juni 2022

Sta jij op deze pagina? En heb je een opmerking? Mail naar de redactie.