Monique Nijhof

Eindwerk beeldend

Titel: Implicit

Schaamte is een onaangename emotie die bestaat uit een eindeloze wisselwerking tussen normen, opvattingen en overtuigingen die per cultuur, land, groep en individu verschillen en met deze sociale constructie meebeweegt door de tijd. Schaamte is de angst voor disconnectie met anderen en kwam in de vorm van lichamelijke schaamte steeds weer terug in mijn beeldend werk. Tegenwoordig wordt het achtervoegsel -schaamte veel gebruikt: vleesschaamte, vliegschaamte, babyschaamte etc. Deze vormen van schaamte riepen bij mij vragen op over schaamte en schuld. Schaamte focust namelijk op het zelf en schuld op het gedrag. De complexiteit van deze begrippen en emoties fascineerde mij. Door het maken van objecten probeer ik meer zelfbewust te worden over hoe ik mij verhoud tot de ander en de maatschappij.

Statement beeldend werk

Schaamte is een onaangename emotie die bestaat in een eindeloze wisselwerking tussen normen, opvattingen en overtuigingen die per cultuur, land, groep en individu verschillen en met deze sociale constructies meebeweegt door de tijd. Schaamte is de angst voor disconnectie met anderen (Brown, 2011). Verbinding met anderen is als een basisbehoefte voor de mens, het inspireert ons en geeft het leven zin. Verbinding is de energie die bestaat tussen twee mensen wanneer zij zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelen (Brown, 2017). Het verlangen ergens bij te horen of met iemand te verbinden gaat soms gepaard met angst en schaamte. De angst niet goed genoeg te zijn, bang voor afwijzing.

Tegenwoordig worden er rondom de klimaatcrisis verschillende soorten schaamte gecreëerd. Aristoteles schreef dat wij ons schamen tegenover mensen die zich niet schuldig hebben gemaakt aan hetzelfde (Loontjens, 2020). Binnen de klimaatcrisis lijkt het omgedraaid te gaan, de mensen die zich niet schuldig maken willen de ander schaamte opleggen, terwijl er eigenlijk vermoedens van schuld zijn. Schaamte focust op het zelf en schuld op het gedrag (Brown, 2011). Bewustwording van het gedrag, kan dus schaamte oproepen wanneer er een verlangen naar verbinding is.

Al mijn hele leven eet ik geen tot weinig vlees, echter heb ik nooit besloten mezelf vegetariër te noemen. Wel ben ik me altijd bewust geweest van de effecten van de vleesindustrie op de aarde. In het bijzijn van anderen zal ik niet snel vlees eten, terwijl ik het thuis wel eens doe. Bij anderen zal ik mij schamen, omdat ik bang ben voor afwijzing, thuis is dat niet het geval. Ik ben bewust waar ik mijzelf aan schuldig maak en mijn gedrag komt niet overeen met wat ik weet. Dit soort tegenstrijdigheden binnen onszelf, zorgen voor een onprettig gevoel, cognitieve dissonantie.

Cognitieve dissonantie treedt op wanneer het gedrag niet overeenkomt met de opvattingen van diegene. Het individu streeft continu naar consistentie tussen wat hij weet of gelooft en zijn gedrag (Festinger, 1957). Cognitieve dissonantie is bijvoorbeeld merkbaar bij de bewustwording van onbewuste vooroordelen. Geslacht, haar- en huidskleur, gewicht, fysieke en mentale capaciteiten zijn voorbeelden van enkele manieren waarop we categoriseren om anderen in te kunnen schatten. Hierbij horen positieve en negatieve stereotypes die leiden tot impliciete voorkeuren voor bepaalde mensen. Deze onbewuste vooroordelen zitten diep in de mens verborgen en zijn ontstaan op basis van sociale achtergrond, culturele omgeving en persoonlijke ervaringen.

Door middel van mijn beeldend werk, probeer ik me bewust te worden van mijn onbewuste vooroordelen en probeer ik de begrippen en emoties schaamte en schuld beter te begrijpen. Door mijn objecten samen te laten komen tot één geheel, probeer ik ook hier consistentie na te streven. In mijn werk gebruik ik herkenbare en suggestieve vormen en materialen, om zo ook de ruimte aan de interpretatie van de ander te geven.

Eindwerk educatie

Mijn ontwerponderzoek voor educatie gaat over de creativiteitsontwikkeling binnen het speciaal basisonderwijs en mijn onderzoeksvraag richt zich op de formulering van opdrachten. De leerlingen op het speciaal basisonderwijs (sbo) hebben andere behoeften, dan leerlingen op het regulier basisonderwijs. Bestaande methoden zijn daarom niet altijd even bruikbaar. Door het beantwoorden van mijn deelvragen kwam ik tot verschillende ontwerpeisen voor een uiteindelijk product, PREI. De lessen van PREI kunnen naar wens gebruikt worden als toevoeging, maar ook als lessenserie door het hele schooljaar heen. Naast de lessen biedt PREI verschillende tools aan voor zowel de leerkracht als leerling, bijvoorbeeld reflectiemodellen of instructies van verschillende technieken.  

Visie educatie

Met mijn beeldend onderwijs wil ik leerlingen en studenten de kans geven om zich zowel beeldend als in het algemeen te ontwikkelen op hun eigen tempo, met hun eigen capaciteiten en aan de hand van hun eigen interesses. Ik vind het belangrijk dat leerlingen en studenten om kunnen gaan met hun eigen beeldende kwaliteiten, dat ze deze herkennen en kunnen inzetten. Mijn doel is dan ook om hen kennis te laten maken met verschillende materialen en technieken, die zij vervolgens vrij kunnen gebruiken voor hun eigen beeldend werk. Tevens vind ik het van belang dat ze kennis hebben over de media, de media kan immers erg manipulatief zijn en daarom is het belangrijk dat leerlingen en studenten hier verantwoord mee om kunnen gaan.

Ambitie 

Tijdens mijn stages heb ik ontdekt dat ik naast lesgeven veel waarde hecht aan de persoonlijke begeleiding van leerlingen en studenten. Naast docent zou ik mezelf graag willen ontwikkelen als vertrouwenspersoon, decaan of studiebegeleider om leerlingen of studenten ook op andere gebieden te kunnen helpen.

Sta jij op deze pagina? En heb je een opmerking? Mail naar de redactie.