Valérie van Looij

Het schoonheidsideaal

De wekker gaat, het is zes uur in de ochtend. Snel ga ik uit bed. Gelukkig heb ik gisteravond al gedoucht, dus mijn krullen zijn inmiddels droog genoeg om te stijlen met de 220 graden hete stijltang. Vervolgens smeer ik me in met een laagje zelfbruiner en vervang ik mijn blauwe kijkers door bruine kleurlenzen. Daarna kan mijn make-up routine beginnen; foundation, concealer, bronzer, highlighter, oogschaduw, eyeliner, mascara en lippenstift. Ik doe mijn mooiste outfit aan en na twee uur ben ik dan eindelijk klaar om naar school te gaan. 

Dit was de dagelijkse routine van mij op de middelbare school. Ik vond mezelf niet mooi en wilde het liefst als een ander persoon door het leven gaan, die wel perfect was. Ik voelde mij vaak onzeker en ellendig, vooral wanneer ik mezelf vergeleek met de meisjes die wél mooi waren van zichzelf. 

Inmiddels ben ik 10 jaar ouder. En gelukkig is dit zelfbeeld al ietwat bijgeschaafd, maar het gevoel van de noodzakelijkheid om er mooi en verzorgd uit te zien is nooit helemaal verdwenen.

Hoe ouder ik word, hoe meer ik reflecteer op deze gevoelens. Waarom wil ik persé mooi zijn? Zijn er meer vrouwen die dit hebben? Hebben zij ook onzekerheden? 

Een jaar lang heb ik onderzoek gedaan om antwoord te krijgen op deze vragen. En al snel werd duidelijk dat ik hierin niet alleen ben. Maar liefst 8 op de 10 jonge vrouwen missen belangrijke, dagelijkse activiteiten, omdat ze zich zorgen maken over hun uiterlijk. Hierdoor spreken ze bijvoorbeeld minder af met vrienden. Zelfs maar 4 procent van de vrouwen over de wereld vindt zichzelf daadwerkelijk mooi en knap (1). 

> 10 jaar geleden zou ik alles wel willen gipsen. Nu voel ik mij vrij. 

Casting beauty

Na het lezen van de verschillende onderzoeken en boeken, werd ik eigenlijk heel treurig. Hoe kan het dat zoveel vrouwen er op deze manier instaan, maar dat hier eigenlijk vrij weinig over gepraat wordt? Tijdens het project ‘Casting Beauty’ heb ik de onzekerheden van 14 vrouwen vastgelegd door middel van een gipsen afdruk. Uren lang hebben we gepraat over deze onzekerheden en deelden we onze standpunten over vraagstukken over het schoonheidsideaal. Het feit dat er inderdaad weinig vrouwen echt tevreden zijn met zichzelf, werd hier tastbaar en kwam dichtbij. Ik voelde mij kwetsbaar om hierover te praten, maar tegelijkertijd sterk, omdat ik hierin niet alleen was. 

Achteraf was de ervaring van iedereen positief; door erover in gesprek te gaan, is er meer acceptatie en bewustwording gecreëerd. ‘Elke vrouw vindt wel iets niet mooi aan haarzelf’, ‘iedereen voelt zich wel eens onzeker’ en ‘mijn onzekerheid valt eigenlijk best wel mee’, waren statements die we samen ontdekten. De conclusie was duidelijk; we moeten meer in onszelf geloven en ook onze onzekerheden accepteren. Wij zijn klaar met het gevoel dat je continu wordt beoordeeld op je uiterlijk en daarom hebben we onze onzekerheden (onbewust) met knalkleuren beschilderd; we mogen gezien worden en onze onzekerheden ook. 

De ander 

Als kunstenaar vind ik het belangrijk dat andere mensen, in dit geval vrouwen, deel uitmaken van mijn project. Wanneer ik bezig ben met een vraagstuk over een bepaalde doelgroep, vind ik het meer dan logisch dat ik deze doelgroep erbij betrek. Hierbij combineer ik als het ware journalistiek (het gesprek en het onderzoek) met beeldende kunst  (het idee, de registratie als beeldend object). Niet alleen kan ik hiervan leren, maar ook de doelgroep zelf. In dit geval zijn de vrouwen dichter bij elkaar gekomen door mijn project. Daarnaast biedt de registratie van het project een inkijkje over hoe vrouwen denken over dit onderwerp. Dit is belangrijk; misschien kan jij jezelf vinden in de statements, of misschien heb jij hier nooit zo over nagedacht. De toeschouwer leert in ieder geval over de gevoelens van een ander. En hierdoor kunnen we elkaar beter begrijpen. 

Een inspiratie voor deze gedachtegang is de componist Merlijn Twaalfhoven, die met zijn muziek verschillende projecten opzet in conflictgebieden over de hele wereld. Hij stelt dat hij wel een prachtig stuk van Bach kan spelen in een theater voor honderden stilzwijgende mensen, maar dat het toch veel meer impact heeft om de toeschouwers erbij te betrekken. Waarschijnlijk is het muziekstuk uit de eerstgenoemde setting esthetisch ‘mooier’, maar dat interesseert Twaalfhoven niet. Het gaat hem om de verbinding en het gesprek met elkaar (2).  

Als dit meer zou gebeuren, zouden we elkaar beter begrijpen en zouden we meer verbonden zijn met elkaar. Kortom; de wereld zou dan een mooiere plek kunnen worden. Alle kleine beetjes helpen, evenals mijn project met de 14 vrouwen. Dat vind ik de ultieme kracht van kunst.  

Past-lekker-niet-poppen!

Mijn ontwerponderzoek voor educatie was eigenlijk een soortgelijk project en heb ik gedaan bij Meidenwerk Meppel. Meidenwerk is een jongerengroep van ongeveer 15 meiden van 12 tot en met 17 jaar, die elke woensdag avond bij elkaar komen onder begeleiding van Myrthe Lugtmeier. Hier praten ze over van alles en nog wat en zetten ze verschillende projecten op. 

Voor mijn ontwerponderzoek heb ik samen met de meiden een tentoonstelling gemaakt over het schoonheidsideaal. We hebben paspoppen omgezet naar de realiteit. Hierbij hebben we onze eigen ervaringen en onzekerheden gebruikt. Zo hebben we een pop gemaakt met wat meer beharing, een pop die wat voller was, een pop met meerdere huidskleuren, een been met striae etc. Zo had iedereen wel een herkenningspunt in één van de 9 paspoppen. De gesprekken die tijdens het maken ontstonden waren zo waardevol. Het ging over onze onzekerheden, de omgang van man-vrouw, het huidige schoonheidsideaal, de drang om te zijn zoals de rest. Maar uiteindelijk draaide het allemaal om herkenning en acceptatie. We hebben eigenlijk met zijn allen een heel leertraject doorstaan. 

De tentoonstelling vond plaats in het centrum van Meppel. Waarbij we een grote opening hadden georganiseerd. We hebben samen hard gewerkt om de poppen zo goed mogelijk te presenteren, ook hadden we eigen persoonlijke teksten erbij getypt en foto’s met quotes opgehangen. 

Laten we meer kijken naar de ander, er valt zoveel te leren van elkaar. 

Heb je tips, vragen, of wil je gewoon lekker sparren over de zojuist besproken onderwerpen? Neem gerust contact met mij op!  

¹ Het Dove Self-Esteem Project. (2016, 11 januari). Dove UK. Geraadpleegd op 25 mei 2022, van https://www.dove.com/nl/dove-self-esteem-project.html

² Twaalfhoven, M. (2020). Het is aan ons. Atlas Contact. P. 11-22

Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op 31 mei 2022

Sta jij op deze pagina? En heb je een opmerking? Mail naar de redactie.