Anne Rouwmaat

Ontwerponderzoek naar cultuur als onderzoeksinstrument voor maatschappelijk bewustzijn

Inleiding

Het kijken en maken van kunst kan ons helpen betekenis te geven aan de wereld om ons heen. Dat lijkt misschien een open deur en toch leert de onderwijspraktijk dat het voor veel leerlingen geen vaststaand gegeven is. Toch kan kunst, zonder dat je veel van de context van een werk weet, leiden tot nieuwe inzichten. 
De naam van het onderzoeksproject KALEIDOSCOOP komt voort uit de wens leerlingen uit te dagen tot een brede kijk op maatschappelijke thema’s door te reflecteren met behulp van kunst. In het ontwerponderzoek is onderzocht hoe docenten dit cultuuronderwijs vanuit een maatschappelijk perspectief kunnen ontwikkelen. Aan de hand van literatuuronderzoek is een ontwerpmodel ontwikkeld waar een team van docenten een  vakoverstijgend project heeft ontwikkeld. De leerlingen zijn in het hieruit voortkomende project KALEIDOSCOOP op zoek gegaan naar thema’s die voor hen van belang zijn en gaan hierover in gesprek door kunst als aanleiding te zien. Zij verbeelden en delen de opbrengsten van de reflectie in een spoken word. De ervaringen en observaties van docenten en de ervaringen en werkstukken van de leerlingen zijn geanalyseerd op de mogelijkheden en moeilijkheden van het ontwerpmodel, waarna het ontwerpmodel is aangepast. 

Het project sluit aan op de opdracht van de overheid burgerschapsonderwijs een heldere plek te geven in het basis- en voortgezet onderwijs. In dit onderzoek staat de verbinding van cultuuronderwijs met maatschappelijk bewustzijn centraal. Hoe kan cultuuronderwijs onze leerlingen uitdagen zich te verhouden tot de wereld om hun heen?

"Wie de wereld wil zien, hoeft alleen maar om zich heen te kijken.

Wie over zichzelf en de wereld wil leren, kijkt naar en maakt kunst."  

Visie

Als artist educator is het mijn doel om door cultuurbeleving en het maken van kunst, leerlingen op een kritische en betrokken wijze naar de wereld te laten kijken. Vaardigheden die verder reiken dan het behalen van een diploma. Mijn lessen en projecten zijn actueel, zoveel mogelijk verbonden met de leefwereld van de leerling en de uitkomst of opbrengst staan niet vast. Door de master is de dialoog tussen kunst, onderwijs en onderzoek verdiept en doorgesijpeld in mijn praktijk. Ik geef met behulp van kunst les in het zijn van een mens in de wereld, waarbij ik zoveel mogelijk gebruik maak van dat we al weten en dat te bevragen.

Urgentie 

Ik maak me zorgen over onze jongeren. Jongeren die veel druk ervaren te presteren, twee jaar sociale ontwikkeling, het ontdekken van de wereld hebben gemist en zich soms zeer extreem uitlaten over maatschappelijke thema’s, soms zeer afzijdig houden. Ook zij maken zich zorgen over de opeenstapelende crisissen en de toekomst. Onderwijl leren we Franse woordjes en oefenen we differentiaalvergelijkingen voor een voldoende… Tijdens het onderzoek KALEIDOSCOOP bleek dat leerlingen in staat zijn om vanuit de persoonlijke benadering betekenis te geven aan kunst en dit te verbinden aan maatschappelijke thema’s.
De urgentie van mijn onderzoek komt naast van de burgerschapsopdracht van de overheid, voort uit deze zorg. Jongeren hebben het recht om te mijmeren, te fantaseren over de wereld waar ze in leven. Haar te beschouwen en te onderzoeken hoe ze zich ertoe kunnen verhouden. Ik geloof dat er geen betere manier is om daar ruimte voor te creëren dan met behulp van kunsteducatie. 

Doel

In de komende jaren hoop ik de verbinding van cultuuronderwijs met burgerschapsonderwijs sterker te maken en verder te ontwikkelen. Mijn wens is dat aan de onderwijsdoelen voor het leefgebied Kunst & Cultuur het volgende kerndoel wordt toegevoegd: 
'De leerling kan door te reflecteren op en door kunst, betekenis geven aan de wereld'.

Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op 5 juni 2023

Sta jij op deze pagina? En heb je een opmerking? Mail naar de redactie.