Evelien Bruens

De warmte die zich tussen mijn handen en het stuur bevindt, begint zich te ontwikkelen naar zweet. Ik voel dat ik het stuur even moet loslaten, even mijn handen moet laten ademen, maar er zit een slot op mijn greep van het stuur. Zoals een pitbull zijn kaken in zijn prooi vastklemt, zit er geen beweging meer in. Het schijnt dat zelfs ijskoud water zulke kaken en handen niet kunnen bevrijden.

 

Iets in mij is er zich vaak bewust van dat ik droom. Wellicht is dat wat ieder mens in het diepste van zijn onderbewustzijn weet. Maar angst is in dit geval, een overheersende meester. Ik kijk opzij en mijn fantasie heeft de vorm van een grote vrachtwagen aangenomen, die met een topsnelheid mijn auto wil aanrijden. Mijn ogen knijp ik fijn en mijn borstkast wil zich ontdoen van mijn hart, maar de grip op het stuur blijf ik behouden. Als een laatste houvast.

 

De imaginatie van een mens is groot, maar heeft zijn grenzen. De droomwereld kan zich niet inbeelden wat er gebeurt als je doodgaat, en kiest er dan ook vaak voor om je wakker te schrikken. Maar in dit bijzondere geval, bleef ik nog een paar seconden in de droom om mijn dood te ervaren. Ik voelde de enorme kracht van de vrachtwagen mij samendrukken als een blikje. Mijn lichaam wilde breken en begon een weg naar boven te zoeken om zo snel mogelijk te sterven. Het openkraken van mijn schedel werd de perfecte uitweg. De scheur begon klein, maar naarmate ik meer blik werd, begon het met hetzelfde geweld als de aanrijding, open te splijten. De inhoud van de schedel vond zijn weg naar buiten. Ondanks de absolute paniek die ik ervaarde, wilde ik deze sensatie kunnen plaatsen.

 

Ik ging dit dodelijk ongeluk immers overleven.

 

 

De zoutlamp van mijn kamer geeft een warme gloed op het angstzweet dat van mijn lichaam afdruipt. De adem uit mijn longen is kort en vluchtig en mijn maaginhoud wil ontsnappen. Met mijn vingers blijf ik steeds mijn schedel strelen en ik begin mijn weg naar de spiegel te zoeken. De sensatie van het opensplijten blijft dansen op mijn hoofd, en ik wil checken of ik nog leef. De spiegel vertelt me dat mijn hoofd dicht is, maar de vingers blijven zoeken naar de scheur. Ik wil mezelf herpakken, ik wil de controle terug. De energie van het openbarsten moet zich ook elders bevinden.

 

De vingers verlaten de schedel en pakken de voorwerpen op het bureau. Het potlood knapt doormidden, de puntenslijper breekt open, het papier scheurt en het hoofd van het poppetje plopt van zijn romp af. Dit is het niet, want er komt niks uit. Het wordt alleen kleiner of het gaat stuk. Zachtjes loop ik naar de keuken terwijl het gevoel van de scheur nog steeds plaagt op mijn hoofd. Ik trek de koelkast open en mijn ogen vallen op een doos met eitjes. Een gevoel van opluchting overspoelt mij, dit is wat ik zocht. Gekalmeerd pak ik het eitje vast een geef het een tik tegen de rand van de koelkast. Het breekt open, en het eigeel valt op de vloer. De sensatie heeft nu een metafoor gekregen.

 

Ik vertel het eitje dat het zich geen zorgen hoeft te maken, het is allemaal maar een kwade droom.

 

 

Als een ei barst terwijl het water al kookt, schijnt het dat je het gewoon kan opeten. Maar ik wilde geen eitjes eten, ik wilde inspiratie voor het maken van mijn werk. Het water begon te borrelen en ik liet het eitje erin vallen. Alleen net iets te onhandig, waardoor het ei een beetje openbrak. Het eiwit dat naar boven dreef begon te koken en werd een langwerpige witte substantie. Met een lepel kon ik de slierten eiwit eruit wippen. De nieuwe vondsten die zich buiten het ei bevonden lagen nu op een schoteltje om aandachtig bekeken te worden. De stroken aan eiwit werden inspiratie om dit werk groots te maken, om de kamer te vullen met een omhulsel dat energie vangt en loslaat. De gevangen energie zal zich later ontpoppen doormiddel van een performance.

 

Mijn idee was om een installatiewerk te maken. Daarin gebruik ik een nogal stugge stof die zich makkelijk laat vormen en vluchtig reageert op de energie van de omgeving. Witte tule was voor mij daarin een vondst omdat dit zich stug laat vormen en een relatie aangaat met het ei(wit). De tule geeft ook een (kwade)droomachtige sfeer weer. Ik ging te werk met deze stof om een centrum te maken waar de performance begint. In de zaal zijn er meerdere tulen stroken die naar het centrum leiden waardoor het iets weg heeft van een circustent. De installatie is zo gemaakt dat het zich kan aanpassen aan de omgeving en makkelijk op en af te bouwen is. Dit is ontstaan uit mijn behoefte aan flexibiliteit voor het werk en de ruimte waar het zich in gaat bevinden.

 

 

 

In 2010 ontstond er een performance in het MoMA 1 door Marina Abramovic met de naam: The Artist is Present2 Een performance kunstwerk dat bestaat uit haarzelf, twee stoelen, een tafel en een kijker. Het publiek mag plaats nemen op de stoel die tegenover Abramovic staat. Er wordt niet gesproken, alleen naar elkaar gekeken. In dit werk maakt ze duidelijk hoe belangrijk het is om als maker van je werk aanwezig te zijn voor het publiek. Ook is er aandacht voor de kijker, want er wordt continu oogcontact gemaakt.

 

Het moment dat het ongemak plaats maakt voor ontroering, ontstaat er een kwetsbaar beeld. Dit kunstwerk, ontstaan mede dankzij het publiek, is voor mij een ontzettend sterk beeld over hoe belangrijk kunst is voor de maatschappij. Contact maken met de ogen en niks anders voelen dan elkaars energie, de tijd en aandacht aan elkaar geven, moet als belangrijk worden ervaren. Zo is het werk ook sterk omdat het universeel is, want kijken in elkaars ogen heeft voor iedereen dezelfde betekenis. We zoeken elkaar op door te kijken.

 

Zo hoop ik ook in mijn werk een verbintenis aan te gaan met mijn publiek. Ondanks dat de intimiteit zich vooral uit mij beweegt en het werk een stuk abstracter is dan elkaar in de ogen aankijken. Voor mij is dit werk van Abramovic altijd iets waar ik naar terug ga voor inspiratie. Ik wil als maker en beeldend docent een engagement aangaan met mijn publiek. Mijn werk en verhaal is wellicht voor velen ontastbaar, en dat is oké, het gaat erom dat de kijker zich laat meenemen in mijn belevingswereld. Mogelijk dat we elkaar achteraf beter willen begrijpen.

 

 

 

 

Mijn werk zou je kunnen plaatsen onder het abstract surrealisme. De surrealisten geven beelden weer van symbolische of gedeformeerde voorstellingen. Ze verbeelden uit wat er wellicht omgaat in het onderbewuste zoals in dromen, illusies en fantasieën. Mijn werk vindt zijn weg hierin omdat het is ontstaan vanuit een droom. Het installatiewerk staat voor mij symbool naar het zoeken van mijn gezond verstand, de zoektocht naar de sensatie van het opensplijten van het hoofd en vinden van het eitje. De performance heeft hier inspiratie uit gehaald, maar verduidelijkt de zoektocht naar het ontwaken na de droom en is het contrast tussen zoekend en wetend aan het analyseren. Daar bedoel ik mee, dat de performance vooral ingaat op de paniek van het vermoeden dat je doodgaat en de verlichting die erbij komt kijken als je weet dat er niks aan de hand is. De muziek die je hoort bij de performance vindt zijn uiting in het benadrukken van de emoties en acties bij het zoeken naar de grip op de realiteit.

 

Je leeft nog…en ga nu dat eigeel van de grond opruimen.

 

3 Magazine, Gallerease. “Surrealisme Ontrafeld.” Gallerease, Feb. 2023,

gallerease.com/nl/magazine/articles/surrealisme-ontrafeld__38910ebf7d0b