Daan Mengerink

Het spel tussen structuur en vrijheid

Scriptie

Voor mijn scriptie ben ik op zoek gegaan naar theoretische kaders en aanknopingspunten om mijn visie verder te onderzoeken en te ondersteunen. 

Als eerste omschrijf ik hoe structuur en vrijheid voorkomen binnen ons dagelijkse leven. Daarbij komen simpele voorbeelden aan bod en wordt aan de hand van deze voorbeelden duidelijk wat de relatie is tussen structuur en vrijheid. Vervolgens leg ik uit wat mijn perceptie van vrijheid is en naar wat voor een soort vrijheid ik op zoek ben binnen mijn ontwerpen.

Nadat ik een beeld heb geschetst over de relatie van structuur en vrijheid en mijn visie hierop geef, doe ik een cultureel-filosofisch onderzoek. Binnen dit cultureel-filosofisch onderzoek gaat het voornamelijk over de vrijheid van het individu tegenover de structuur van de samenleving. Tevens beschrijf ik hoe het verlangen naar vrijheid is ontstaan bij het individu. Ook komen veel verschillende filosofen en hun kijk op deze balans tussen structuur en vrijheid aan bod. Daarna geef ik mijn kijk op deze verschillende filosofische ideeën. Later koppel ik een deel hiervan aan het spel binnen de kunst en architectuur.

Het samenspel tussen structuur en vrijheid binnen de architectuur doe ik ook nog onderzoek naar binnen de scriptie. Eerst komt de nadruk te liggen bij het spel en hoe het spel als metafoor gebruikt kan worden voor vrijheid van interpretatie. Vervolgens worden verschillende architectuurprojecten besproken, hoe het spel tussen structuur en vrijheid hierin naar voren komt en mijn eigen visie hierop.

Tot slot richt ik mij in mijn scriptie op wat de ideale situatie is om een persoon een gevoel van vrijheid te geven door middel van structuur. Hierin komt de conclusie aan bod van al het eerder besproken onderzoek en probeer ik tot een antwoord te komen om daarmee mijn toekomstige ontwerpen te ondersteunen.

Visie

Tijdens het ontwikkelen van mijn visie ben ik op zoek gegaan naar wat mij als persoon en ontwerper fascineert. Daarin kwam al snel naar voren, dat ik op zoek ben naar een bepaalde structuur en dat ik op een bepaalde manier gestructureerd ben. Toch gaat het mij niet om alleen om de structuur, maar ook om datgene wat de structuur mij biedt, namelijk vrijheid.

Vrijheid is een belangrijk thema binnen onze samenleving, dat is het altijd geweest. Structuur dient als houvast en kader waarbinnen wij vrijuit kunnen bewegen.

Binnen mijn ontwerpen komt structuur vaak voor als grid of in de vorm van fysieke elementen die de ruimte kaderen. De bezoeker reageert op de ruimte alsof die in dialoog is met de elementen in die ruimte. Daardoor komt die tot zijn eigen interpretatie van de ruimte. Om deze interpretatie te stimuleren ontwerp ik ruimtes die genoeg kaders en aangrijpingspunten geven voor de bezoeker. Op deze manier creëer ik een vrij gevoel binnen de ruimte.

Doel

Voor mijn afstudeer project heb ik appartementen ontworpen op het dakoppervlak van het oude V&D-gebouw in Haarlem. Binnen deze opdracht heb ik mijzelf de onderzoeksvraag gesteld: Hoe ontstaat de ideale situatie tussen structuur en vrijheid? Waarbij structuur houvast biedt, maar ook ruimte en vrijheid laat voor de gebruiker.
Daarmee wil ik tot een ontwerp komen die zich volledig richt op de bezoeker of gebruiker van de ruimte. Architectuur gaat in mijn ogen in eerste instantie om het dienen van deze bezoeker en zijn behoeften. Door een goede balans van structuur en vrijheid binnen het gebouw krijgt de bezoeker sturing maar wordt er ruimte gelaten voor de eigen behoeften.

Zowel in de appartementen zelf als op het dakoppervlak hiertussen laat ik dit samenspel tussen structuur en vrijheid naar voren komen. De bezoeker reageert op de ruimte alsof die in dialoog is met de elementen in de ruimte. Daardoor komt die tot zijn eigen interpretatie van de ruimte.

Om deze interpretatie te stimuleren ontwerp ik ruimtes die genoeg kaders en aangrijpingspunten bieden voor de bezoeker. De elementen van de buitenruimte hebben geen eenduidige functie. Daardoor kunnen ze in iedere situatie en door ieder andere persoon anders gebruikt worden.

De vrijheid is ook visueel zichtbaar in het appartement. Het grid dat in de vorm van pilaren terugkomt in het appartement is namelijk schuin getrokken. Zo ontstaat er meer gebruiksruimte en oogt de structuur minder streng. Ook zijn op een aantal plekken de pilaren verwijderd. De structuur blijft zichtbaar door de balken in het plafond.

Al deze ontwerpingrepen samen zorgen voor de ideale spanning tussen structuur en vrijheid, waarbinnen de bezoeker ruimte krijgt voor interpretatie maar ook houvast heeft.

Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op 12 juni 2023

Sta jij op deze pagina? En heb je een opmerking? Mail naar de redactie.