Albert Venendaal

Met haar project ‘A long Walk’ uit 2012 fotografeerde Jensen niet de vluchtelingen zelf, maar honderden veelvuldig gerepareerde schoenen van Soedanese vluchtelingen die wereldwijd de aandacht trokken. Jensen hoopt dat de foto’s meer vragen van de beschouwer dan simpelweg medelijden. Omdat er geen portret aan vastzit, laten ze het individu niet zien. Shannon Jensen denkt dat het effectiever is om de beschouwer te vragen naar de schoenen te kijken, de naam, de leeftijd en waar ze vandaan komen. Dit om je zo voor te stellen wie deze personen zijn en wat ze hebben meegemaakt. Wat als dit jouw paar schoenen was en deze een vlucht vertegenwoordigt die jij had meegemaakt?

Kunst zet onze verbeelding aan, kunst laat ons dingen zien die we anders over het hoofd zien of verborgen blijven. Wat als je vluchtelingenkinderen beeldend werk laat maken, wat zien we ze dan? De fotoserie van Shannon Jensen raakt ons op een manier dat we er niet van kunnen wegkijken. Deze kunstenaar verbeeldt voor mij een nadrukkelijk maatschappelijke urgentie, namelijk het niet in dialoog zijn met de “wereld zoals die zich aan ons toont”, zoals Gert Biesta dat zo mooi zegt (Biesta, 2022). De urgentie zit hem in het niet in verbinding zijn met alles wat niet- eigen is of wij als zodanig beschouwen en ons daarom niet raakt.                                                                                                                   

Gevoelens, gedachten over wat we ervaren geven we (denk-) beelden. Als we denkbeelden tonen door beeldend werk te maken dan vertelt het werk het verhaal wat we voortdurend in ons schrijven. Het zou een methode kunnen zijn om de ander door beeldend werk meer te zien staan en daardoor onszelf ook beter te begrijpen ten opzichte van die ander. Kunst als beeldende taal voor anderstalige minderjarige jongeren die komend vanuit een andere cultuur, een plek zoeken in een nieuwe onbekende cultuur.

Als artist/educator houd ik mij sterk bezig met hoe we ons verhouden tot anderstalige minderjarige vluchtelingen - de zogenaamde ander - en hoe kunst daarin van betekenis kan zijn. Het beeld van de   ‘vluchteling’ is misschien wel het meest krachtige beeld voor ons voor de zogenaamde ‘ander.’ Daarom praten en plaatsen regeringen en de Europese Commissie over gigantische kilometerslange hekwerken en een nieuwe ‘Europese Muur.’ Omdat we door dit te doen het anders-zijn- dan- wijzelf- zijn buiten kunnen sluiten. Want wat niet binnen onze grenzen ligt, daar hoeven we ook niet over na te denken. ‘Grenzeloos denken’ is misschien wel het moeilijkste wat er is, want het betekent dat je je verplaatst in het verschil in anders-zijn van de ander door over je grens van eigen comfort te gaan.

Als we iets als niet-eigen beschouwen zijn we er niet mee in dialoog. Dit leidt tot een polariserend wereldbeeld waarin tegenstellingen de norm worden en afbreuk doen aan wat mensen verbindt. In dit geval raakt het lot van vluchtelingen ons niet meer en voelen we geen empathie en compassie met het welzijn van anderen. Hiermee bevestigen we keer op keer ons individualistisch concentrisch denken, waarbij excentrisch denken - het denken vanuit een groter geheel waar anderen en wijzelf onderdeel van zijn - geen ruimte voor zingeving krijgt. We hebben de ander nu juist zo nodig. Was het niet de Frans-joodse filosoof Emmanuel Levinas, die schreef over 'het gelaat van de Ander als een oproep aan mij'?

Andere mensen zijn geen obstakel voor mijn vrijheid. Zij zijn noodzakelijk voor mijn bestaan”

Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op 13 juni 2023

Sta jij op deze pagina? En heb je een opmerking? Mail naar de redactie.