naar verhaaloverzicht
29 maart 2021

Tijdens muziekles is taal geen issue

Ze is docent Duits, dirigent bij twee koren én doet de opleiding Docent Muziek op Maat in Enschede. Roxine Engelbarts is over al haar bezigheden enthousiast, maar haar ogen beginnen pas echt te glimmen wanneer het over haar praktijkonderzoek gaat.

“Het praktijkgedeelte van mijn afstudeeronderzoek voer ik uit bij de Internationale Schakel Klas (ISK) van het Stedelijk Lyceum in Enschede. Dat is voortgezet onderwijs voor kinderen uit een bonte mix van culturen. Taal is vaak hun grote belemmering, maar tijdens een muziekles hebben ze daar geen last van. Taal is geen issue als je samen speelt.”

Muziek als onderdeel van cultuur

Onderdeel van het onderzoek is ook een scriptie. Roxine schrijft hem samen met haar zus, die net als zij Docent Muziek studeert. Roxine: “Het zit in ons bloed. We zijn letterlijk in een muziekschool opgegroeid, met musici als ouders.” Roxines deel van de scriptie bestaat uit een aanbeveling voor de school: hoe kan muziekles een vast onderdeel in de ISK worden? Roxine: “Zonder dat het prestatiegericht onderwijs wordt. Dus zonder cijfers en zonder moeilijke muziektheorie. De kinderen moeten vooral bezig kunnen zijn. Op het ISK zit muziek nog niet standaard in het curriculum. Terwijl muziek voor deze kinderen vaak een groot onderdeel is van hun cultuur. Onze leerlingen zijn twaalf tot achttien jaar oud. De meesten komen uit Syrië, Irak, Iran, Afghanistan en Eritrea en zijn vaak vluchteling.”

Glunderende leerlingen

Roxine is geen onbekende van het ISK. Sinds een schooljaar geeft Roxine daar het vak Duits. Tijdens haar eerste muziekstagedag had Roxine een verrassing voor haar leerlingen: “Aan het begin van het uur Duits zei ik: ‘Doe de boeken maar weer in de tas, we gaan muziek maken!’ We hebben djembé gespeeld. Leerlingen die er niet altijd helemaal bij waren, die glúnderden nu echt.  Sommigen kwamen naderhand speciaal langs om me te bedanken. Een leerling uit Georgië liet enthousiast op de laptop zien welk vergelijkbaar slaginstrument hij uit zijn thuisland kent. Zoiets geeft energie. Het is echt kicken om een les te maken waar leerlingen blij van worden.”

Gelijkwaardig

“Het is tijdens de muziekles mooi om te zien dat er geen verwarring door taal ontstaat. Leerlingen die het moeilijk vinden om Nederlands te begrijpen of om Nederlands terug te praten, trekken zich in de meeste lessen toch wat terug. In de muziekles is dat anders: daar zie je ze om zich heen kijken en opmerken dat iedereen op hetzelfde niveau zit. Dat maakt ieder kind gelijkwaardig. Juist leerlingen die normaal gesproken teruggetrokken zijn, springen er in de muziekles uit. Ze bloeien er helemaal van op.”

De leerling aan zet

Als docent Duits is Roxine wel gewend om voor de klas te staan. Voordat ze in de ISK lesgaf, gaf ze jarenlang les in het reguliere voortgezet onderwijs. Toch leveren de stages vanuit de opleiding Docent Muziek nieuwe ervaringen op. “Het musiceren met pubers bijvoorbeeld. Hoe krijg je ze nou zo ver dat ze allemaal achter die marimba gaan staan? Ik ben dirigent voor twee koren waarvan de koorleden vrijwillig komen opdagen. Nu heb ik ook met leerlingen van doen die muziek maken in eerste instantie helemaal niet leuk vinden. Die moet je eerst zien te enthousiasmeren. De truc daarvoor heb ik tijdens deze opleiding geleerd.” Lachend: “Het is wel iets wat ik heel slecht kan: minder praten. Dus: ‘Hier is je instrument, hier je bladmuziek, 1, 2, 3, hoppa.’ Als docent Duits moest ik veel uitleggen, was ik aan zet. Tijdens muziekles is de leerling dat.”

Driehonderd marimba's

Muziekdidactiek is een vak apart volgens Roxine: “Hoe kinderen leren, daarmee ben ik om de oren geslagen met boeken, dat weet ik nu wel. Maar hoe kan ik ervoor zorgen dat dertig marimba's niet als driehonderd marimba's klinken? Dat is andere koek. Leerlingen lopen het muzieklokaal ook heel anders in dan het lokaal Duits. Muziekles voelt minder zwaar, veel minder voorspelbaar. Je hebt ook meer vrijheden in een praktijkles als muziek. Als docent maar ook als leerling.” Daar zit ook de uitdaging, want hoe hou je structuur in een vak dat zo vrij is? Roxine: “Daar was ik ook nieuwsgierig naar voor ik met de muziekstages begon. Door deze stages kreeg ik opnieuw feedback op mijn pedagogiek en didactiek, na al die jaren alleen voor de klas te hebben gestaan, dat is erg fijn. Ik heb een bom aan kennis en ervaring opgedaan als docent Duits en met mijn muziekactiviteiten, maar ik moet die kennis wel ergens kunnen verifiëren. Daarvoor is de opleiding heel waardevol, het gaat me niet alleen om dat papiertje met ‘eerstegraads lesbevoegdheid’ erop.”

Persoonlijke leerweg

Naast haar drukke docentenbestaan is Roxine moeder van drie kinderen. Dat heeft haar niet belemmerd in haar keuze om toch nog een opleiding te gaan doen: “Ik zag mezelf niet zitten in een klas vol achttienjarige meisjes, maar dat is nu ook niet zo. Mijn medestudenten van Op Maat zitten in vergelijkbare levensfases, dat is prettig. Daarnaast is de opleiding erg meegaand. Je persoonlijke leerweg staat voorop. Je geeft zelf richting en de opleiding denkt actief met je mee. Op maat is letterlijk op maat.”

Volg Roxine