Edith Huis in 't Veld

Verre-Kijker

Kijkend van een afstand, zie je mij, maar wie ben jij? Hoe kom je in dialoog met jezelf, de ander en de wereld? Emit no Evil, Live on Time.

Kritisch Essay

Titel: 'op Pad met de MBO Card'

Hoe het mbo betekenisvol kan bijdrage aan de cultuur bewustzijn van de mbo’er

Kansengelijkheid en inclusie is een actueel maatschappelijk vraagstuk.

Voor de mbo’er is kansenongelijkheid herkenbaar; al op de basisschool krijgen zij te horen geen hoogvlieger te zijn. Vaak volgt er een vmbo-advies dat een andere maatschappelijke waardering krijgt dan een havo of vwo-advies. Na het vmbo stroomt hij/zij door naar het mbo waar hij/zij te maken heeft met een minder positief imago dan het hbo. Deze ongelijkheid zie ik als mbo-kunstdocent bijvoorbeeld bij het beschikbaar stellen van de CJP-pas. De CJP-pas wordt betekenisvol ingezet op de havo/vwo met geld op de kaart en een stimulering van de verplichte 160 uur culturele kunstige vorming (CKV). De leeftijdsgenoten op het mbo hebben de beschikking over de MBO Card een equivalent van de CJP-pas maar dan zonder geld en stimulering. Op het vmbo heeft hij/zij 40 uur ckv gehad. Mocht de vmbo’er een opleiding kiezen op het mbo die geen kunst en cultuur in het kwalificatie dossier heeft zitten, komt hij/zij tijdens de opleiding minimaal in aanraking met kunst vanuit de opleiding.

Om kansengelijkheid in de maatschappij te vergroten, is cultuur - waar kunst een onderdeel van is - een belangrijke bouwsteen. Kunst vergroot maatschappelijke bewustwording en maakt dat men zich onderdeel voelt van een samenleving.  Door aandacht te geven aan de MBO Card en een stimulering binnen de opleiding kan de student deze betekenisvol inzetten. Juist voor de persoonsvorming zodat de student, naast kwalificeren voor een beroep zich ook kan kwalificeren voor de maatschappij.

Visie

In Dialoog zijn met jezelf de ander en de wereld, zoals Gert Biesta benoemt, is een rode draad in mijn beeldend werk en in mijn werk als kunstdocent. Tijdens ontmoetingen met leerlingen, studenten of participanten vind ik het belangrijk de dialoog in gang te zetten. Hierbij maak ik gebruik van objecten als middel om de dialoog met of zonder woorden te verwoorden. Bewust maken van hun gedachten, door het doorlopen van de verschillende niveaus van denkvaardigheden.  Het aanzetten van de verbeeldingsvermogen en het ervaren dat je verbonden bent met jezelf, de ander en de wereld door creativiteit

Hier vind ik aansluiting bij professor kunst en cultuureducatie Jeroen Lutters die benoemt: ‘We hebben die creativiteit nodig, Het is ook belangrijk de creativiteit te stimuleren in een lesplan dat minder curriculum gebonden hoort te zijn en meer hoort te beantwoorden aan het idee van een ruimte waarin je mag creëren. De aanname dat alleen mensen creatief zijn klopt niet. Om creatief te zijn hoef je niet je talent aan te boren. We moeten in connectie staan met de natuurlijke creatieve vermogens. De kunst is om connecties te maken met het creatieve dat er al is".  Hoe kan je die connecties maken en hiermee in verbinding staan? Dit heeft niets te maken met het niveau van intelligentie. Creatieve processen zijn vormende processen. Dit zie je in de hele natuur terug.  Natuur is creatief, wij zijn een onderdeel van de natuur dus creatief’. Een creatief proces doorlopen is een besef dat we misschien vergeten zijn, omdat we verder van de natuur af zijn gaan staan door onder anderen het Instellingsysteemdenken en de cijfereconomie. We moeten in connectie staan met de natuurlijke creatieve vermogens. De kunst is om connecties te maken met het creatieve wat er al is. Dit zit er al in. Hoe kan je die connecties maken en hiermee in verbinding staan? Door creatief weer als één geheel in onszelf te zien kunnen we de wereld dan nog redden van de grote ramp die boven ons hoofd hangt? Het ware kapitaal zoals Beuys stelt: “Niet geld, maar creativiteit is het ware kapitaal”. Creativiteit staat in direct relatie met het welzijn. Dit in combinatie met het inclusie vraagstuk doet afvragen hoe in dialoog te komen met jezelf en de ander. Hoe minder aandacht wordt besteed aan creativiteit, des te meer belemmerend het is om een goed mens te kunnen zijn (Emiel Copini). Dit geeft een extra dimensie aan het inclusie vraagstuk. Het haakt in elkaar, waar de vergeten kracht van creativiteit boven lijkt te hangen. Dit is een andere benadering dan stellen dat onderwijs alleen gaat om het behalen van goede cijfers of het alleen opleiden tot iemand die een goede beroepsbeoefenaar is. Het gaat juist ook om persoonsvorming en inclusie. Hoe leiden we op tot iemand die in de wereld kan staan? Het is belangrijk dat we aansporen creatief te mogen zijn. Ofwel afleren niet creatief te zijn.

In mijn beeldend werk gaat het over kijken op verschillende niveaus. Het Verre Kijken naar buiten en naar binnen. Het alter ego wordt bevraagd. Inspiratiebronnen zijn de werken van: Mieke Bal ‘ Reasonable Doubt’ waar het leven en werk van Descartes centraal staat, Yoko Ono met haar werk ‘ Ceiling Painting/Yes Painting en het boek ‘Socrates op sneakers’ van Elke Wiss. In het leven van Descartes was de lens een belangrijk object en in het werk van Ono is een vergrootglas van essentieel belang om de ‘Yes Painting’ te kunnen beleven. Het omhoogkijken en verwonderen waarbij je verbeeldingskracht aangezet wordt. Het gaat over hoe we verbonden zijn met onszelf, elkaar en de wereld.

Tijdens mijn onderzoek ben ik gaan wandelen met de respondenten (collega's uit verschillende sectoren binnen een mbo-instelling) waarbij ik op een Socratische manier vragen heb gesteld.Tijdens de wandeling kregen de wandelaars de vraag wat zij zouden willen tonen van een object/ervaring/cultuuruiting aan een ander. Daarna werd de vraag gesteld welke levensvraag passend was bij het object en/ of culturele ervaring. Op de kaartjes, die bij de Verre-Kijkers hangen, staan deze levensvragen. De rode witte strepen staan voor het gevaar en afstand die we op dit moment ervaren door Covid-19 en het systeem waar we soms vast in lijken te zitten. Zet het onze creativiteit en het gevoel verbonden te zijn uit?

Om door de kijkers te kijken heb je lef en verbeeldingskracht nodig. Het is fragiel, maar zeker niet onmogelijk. Durf jij langer dan 30 seconden door de kijker te kijken? Welke vraag stelt het jou en komt deze overeen met de gestelde vraag?

Doel en ambitie

Het is belangrijk dat we aansporen creatief te mogen zijn. Ofwel afleren niet creatief te zijn.

Voor leerkrachten op de basisschool tot aan docenten die kinderen, leerlingen, studenten gaan ontmoeten in hun verdere schoolcarrière. Juist voor studenten op het mbo, die veel minder kunst en cultuureducatie hebben genoten en minder in de gelegenheid zijn geweest om deel te nemen aan kunst en cultuur, is mijn doel het belang van de culturele creatieve vorming onder de aandacht te brengen binnen het mbo. Niet vanuit de traditionele kunstvakken, maar vanuit de Fluxus gedachte waarbij gewaagdheid, ongebruikelijk, dwars, grappig, poëtisch, inspirerend, sociaal betrokken, onderzoekend of anderszins uitdagend en waar een maatschappelijke vraag centraal staat (inspiratie uit het boek Wicked Art Assignments). Waar de student vanuit zijn/haar eigen verbeeldingskracht en eigenaarschap kan creëren en de wereld kan bevragen. Kan leren hoe je je oordeel even op pauze kan zetten en de ander ziet voor wie hij/zij is. Leren omgaan met de gevaren van de steeds veranderende wereld. Een grote verbeeldingskracht zorgt ervoor dat men minder bang is wanneer hij/zij geconfronteerd wordt met het nieuw en onverwachte. Ze zullen niet snel vastzitten in de dagelijkse patronen (Heusden). Het kunnen spiegelen en reflecteren op zijn/haar gedrag. Vanuit deze creatieve vorming die de student stimuleert om buiten school kunst te beleven als onderdeel van cultuur als groter geheel. Dan kan de MBO Card betekenisvol ingezet worden. Samen met kunstinstellingen kunnen we de handen in een slaan zodat iedereen zich thuis kan voelen in kunst en cultuur als groot onderdeel van de maatschappij. Het leven gaat verder dan goed een beroep kunnen uitoefenen. Het gaat om persoonsvorming waarbij er aandacht is voor het ontwikkelen van zelfvertrouwen. Hierbij heb ik de ambitie om met verschillende personen op verschillende niveaus binnen en buiten het mbo om tafel te mogen zitten om het belang van de creativiteit ofwel verbeeldingskracht onder de aandacht te brengen. Een verandering in gang te zetten waarbij interne en externe gaan samenwerken in een gezamenlijk doel. Kansengelijkheid voor de mbo’er.

 Mijn ambitie als kunstenaar is mijn beeldend werk verder te ontwikkelen en te tonen. Verhalen die door middel van objecten verteld worden.  Zodat ik samen met de ander in dialoog met de wereld kan zijn. 

Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op 21 juni 2021

Sta jij op deze pagina? En heb je een opmerking? Mail naar de redactie.