"Een gedegen muzikale opleiding is hartstikke belangrijk"
Wie kiest voor de opleiding Muziektherapie bij ArtEZ, leert niet alleen voor therapeut, maar je doet ook nog eens conservatorium. “Dat kan best zwaar zijn, maar dan heb je daarna wel een goede muzikale basis. Je wil bij je cliënt niet lopen sukkelen met moeilijke akkoorden,“ legt Kim Otten uit. In juni 2021 studeert ze af aan de opleiding Muziektherapie.
Muziektherapie is qua urenbelasting een zware opleiding, vertelt Kim. “Maar het was geen optie om of het één of het ander te doen. Ik wilde het graag combineren.” Muziektheorie is een groot aspect van de opleiding. Net als de praktische kant van muziek: zang en het spelen van piano. Daarnaast krijg je les over allerlei psychologische zaken. “Je leert de DSM-V kennen - het handboek van psychiatrische aandoeningen, je leert hoe kinderen zich ontwikkelen, je leert wat muziek precies in het brein doet. Tot slot krijg je les over hoe je die twee kanten kunt integreren in muziektherapie en welke methodieken je kunt toepassen.”
De doorslag
Voordat Kim Muziektherapie ging studeren deed ze de opleiding Ondernemend Artiest aan het ROC van Twente. “Daar zag ik een presentatie van iemand die na het ROC Muziektherapie was gaan doen en dat sprak me erg aan. Ik twijfelde toen tussen Muziektherapie, Docent Muziek en Popacademie.” Wat haar over de streep van Muziektherapie trok, was een bezoek aan de terminaal zieke vriendin van haar moeder. “Ik kwam bij haar in het hospice op bezoek en had toevallig een gitaar bij me. Ze vroeg of ik wat wilde spelen, en nadat ik Good Riddance van Green Day en Zombie van The Cranberries had gespeeld, zei ze dat ik haar een van de betere dagen van haar ziekte had bezorgd. Dat gaf de doorslag om Muziektherapie te gaan doen.”
Goede muzikale basis
Op het conservatorium krijg je vier jaar lang intensief les op het gebied van muziek, in een omgeving waar alles om muziek draait. Na de opleiding Muziektherapie heb je een bachelordiploma in de muziek op zak, en ben je naast therapeut ook muzikant. Kim legt uit: “Als muziektherapeut moet je een stevige muzikale basis hebben. Muziek is je namelijk middel om contact te maken, om verandering tot stand te brengen. Als je die muzikale taal tot in de puntjes beheerst, dan kun je daarna al je aandacht richten op de therapie en op de cliënt. Dan loop je niet meer te sukkelen met moeilijke akkoorden, of zo.”
Persoonlijk proces is best confronterend
De opleiding is goed geweest voor haar ontwikkeling, vertelt Kim: “Ik was eerst een nogal onzeker meisje, maar met een therapeutische opleiding als deze ga je ook een persoonlijk proces door. Dat was soms best confronterend, want veel van de dingen die ik leerde kon ik linken aan mijn persoonlijke leven, ik heb best een pittige jeugd gehad. Dat was soms heftig, maar ook goed voor me.”
Jong Geleerd, Oud Gedaan
Voor haar afstuderen maakte Kim een eindproduct: een handboek voor muziektherapeuten: Jong Geleerd, Oud Gedaan. Daarin staat een nieuwe therapievorm: intergenerationele muziektherapie. “Daarbij werk je met meerdere generaties, in mijn geval 65-plussers met depressieve of eenzaamheidsklachten en kinderen van twee tot vier jaar die samen muziek maken. In mijn boek beschrijf ik de randvoorwaarden voor de therapie, de verschillende behandelfases waar je doorheen gaat, indicaties, contra-indicaties en hoe een doel te stellen. Het boek wordt uitgegeven en is na mijn afstuderen te koop voor wie dat wil.”
Profijt voor ouderen én kinderen
De ouderen hebben heel veel profijt van het feit dat er kinderen in het verpleeghuis komen. Ze leren weer herkennen hoe het is om jong te zijn. Op die manier zou je depressieve klachten of eenzaamheidsklachten kunnen verminderen. “Voor kinderen is het goed om te leren respect te hebben voor ouderen, om te leren hoe je contact moet leggen, om impulsen te leren beheersen, want niet iedereen is nog even snel, en om een andere generatie te leren kennen.”
Grote uitdaging
Het werken met kinderen als middel voor een therapie kan best gevaarlijk zijn, vertelt Kim. Als je onwetende kinderen bij ouderen met depressiviteit zet, is er een kans dat het kind schade oploopt. “Voor wetenschappelijk onderzoek moet je goedkeuring krijgen van een ethische commissie. Voor deze therapie was dat niet zo. Ik had geen kaders, geen grenzen, die moest ik zelf stellen. Ik heb daar wat voor ingebouwd in mijn handboek. Zo zijn de eerste drie sessies observatiesessies: hoe reageert het kind, vindt hij het leuk, kan hij verder? Maar ook: hoe reageert de oudere, is hij geschikt voor de therapievorm, enzovoort? Pas daarna komen ze in contact met de kinderen.”
Gemakkelijk overdraagbaar
Jong Geleerd, Oud Gedaan is niet alleen een handig boekje voor muziektherapeuten geworden. De theorie erin is gemakkelijk overdraagbaar, bijvoorbeeld aan de begeleiding van de dagbesteding. Handig, want met het huidige tekort aan muziektherapeuten is het goed dat ook anderen met het materiaal aan de slag kunnen. “Dat moet dan wel met de juiste coaching en training en maandelijkse monitoring: hoe gaat het, zijn er nog vragen, is alles duidelijk? De muziektherapeut kijkt dan mee naar de vervolgstappen van de cliënt.”
Beroepen die elkaar aanvullen
Na haar afstuderen gaat Kim Docent Muziek Op Maat in Enschede studeren. “Muziektherapeut en muziekdocent zijn beroepen die elkaar aanvullen. Voor beide heb je een goede muzikale achtergrond nodig, die ik na de opleiding Muziektherapie alvast op zak heb. Als docent kijk je bovendien anders naar kinderen wanneer je een therapeutische achtergrond hebt. Hoe je moet omgaan met een kind met ADHD of autisme, bijvoorbeeld. Een combinatie van beide beroepen lijkt me heel waardevol.”
