Docent en onderzoeker Jesse van Oosten: "Leren als wisselwerking en ruimte voor falen"

“Binnen de kunstschool van de toekomst is het belangrijk om het begrip ‘leren’ breder te trekken. Studenten leren nu vooral individueel, het is een intern proces. In ieder geval wel bij de theorievakken die ik geef. Ik vind het juist interessant - en dat heb ik ook onderzocht in mijn master - om te kijken naar een manier van leren waarin nabijheid en verbinding belangrijk zijn. De onvoorspelbaarheid van leren is ook een onderdeel”, vertelt Jesse. ”Daar hoort een andere benadering van falen bij. Wat moeten we veranderen binnen het huidige systeem van toetsen en beoordelen om falen meer te kunnen omarmen?”

Verhouding tot je omgeving

“Een klaslokaal, een collegezaal; het zijn vaak ruimtes die niet veel sfeer hebben en waar weinig aandacht is voor hoe mensen zich daarin voelen. Terwijl het wel degelijk invloed heeft op hoe je in een omgeving leert en bent. In mijn onderzoek heb ik daarnaar gekeken; hoe voel je je veilig in een klaslokaal? Wat is de rol van sfeer en wie of wat is daar verantwoordelijk voor?”, zegt Jesse. “Het gaat niet alleen om de ratio in het onderwijs, maar ook om hoe je je voelt in een situatie. ‘Het intieme’ heet dat in mijn onderzoek. Dat kan een tastbare of niet tastbare ruimte zijn die je met iedereen in de klas maakt en die ontstaat in de ontmoeting met anderen en soms ook met dingen.”

Ik vind het interessant om te kijken naar een manier van leren waarin nabijheid en verbinding belangrijk zijn. De onvoorspelbaarheid van leren is ook een onderdeel."

In een leesgroep ‘Pillow Talk’ die ze voor Studium Generale ontwikkelde, onderzocht ze met studenten verschillende manieren om met een ruimte en leren om te gaan. Wat als je een klaslokaal zou zien als een plek om samen te komen aan de keukentafel? Wat doet dat met de verhoudingen tussen studenten en docent en wie deelt welke kennis? ”Hoe kunnen we samen koken benaderen als een vorm van denken? Juist door de ruimte in te zetten en na te denken hoe we elkaar daarin ontmoeten, krijgen bestaande machtsverhoudingen een andere lading”, deelt Jesse. Belangrijk voor de kunstacademie van de toekomst, om meer rekening mee te houden.

Verandering van rol student – docent

Daarnaast zijn de rol van de docent en de verhouding tussen studenten en docenten een belangrijk punt voor de toekomst van Jesses kunstacademie. “Tijdens de activiteiten van de Pillow Talk-leesgroep was ik niet alleen docent, maar ook deelnemer en host. Daardoor merkte ik dat de verantwoordelijkheid niet alleen meer bij mij lag. We waren samen verantwoordelijk voor het leren en de sfeer. Zo onderzochten we hoe het is om met z’n allen karaoke te zingen en over de schaamte heen te stappen van jezelf laten zien. Die verandering met z’n allen doormaken, van angst om te falen tot aan euforie na het zingen; dat was heel waardevol.”

“Natuurlijk is expertise essentieel en is het goed dat er docenten zijn die die kennis overdragen, maar het hoeft niet altijd eenrichtingsverkeer te zijn. Ik wil graag meer beweging en wederkerigheid in mijn lessen hebben”, zegt ze. “Maar, om dat te veranderen, is er tijd en energie nodig. Die randvoorwaarden zijn essentieel voor de toekomst. Veranderingen komen in kleine stapjes. Dat kan door een ruimte letterlijk anders in te richten, aan het begin van het jaar studenten te vragen hoe zij het lokaal zien en wat ze prettig vinden.”

Het is iets meer horizontaal zo, het leerproces en de beoordeling. Daar mag meer aandacht voor komen binnen kunsteducatie; leren als een wisselwerking en ruimte om te falen."

In het afgelopen jaar stuurde Jesse na afloop van een vak een brief naar de hele groep, in plaats van de individuele beoordeling. “Daarin heb ik ze verteld hoe ik het heb ervaren, wat ik zelf heb geleerd tijdens onze sessies en hoe ik hun leerproces zie. Dat is een hele intieme, persoonlijke manier van delen. Een andere pedagogische ervaring, waarbij de docent laat zien dat kwetsbaar opstellen kan en mooi is. En om te laten zien: ik leer ook van jullie, het is iets meer horizontaal zo, het leerproces en de beoordeling”, zegt ze. “Daar mag meer aandacht voor komen binnen kunsteducatie; leren als een wisselwerking en ruimte om te falen.”

Meer weten?

Lees Jesses hele onderzoek bij Piet Zwart op deze website.

Wil je nog meer lezen en leren over hoe er op ArtEZ wordt gewerkt aan de kunstacademie van de toekomst? Deze story maakt onderdeel uit van een drieluik aan stories. Lees bijvoorbeeld ook eens dit interview met Marijke Goeting, waarin je alles leest over de invloed van nieuwe technologie op de kunstacademie. Of duik diep in de illustere kunstacademies uit het verleden met deze story over het onderzoek van Joanne Dijkman. Ook heeft ArtEZ Studium Generale rond het thema Future Art School een conferentie georganiseerd en een online luister- en leesdossier samengesteld. De link naar het dossier vind je hier.