Ga naar de hoofdcontent Pijl naar rechts pictogram

Schimmelnetwerken als detox voor de fast fashion industrie

  • Fashion

Wat hebben twee schijnbaar ongerelateerde onderwerpen als schimmels en mode met elkaar te maken? Volgens Chet Bugter, het nieuwe hoofd van de masteropleiding Critical Fashion Practices, best veel! Voor hem en Alia Mascia, een tweedejaars masterstudent bij opleiding Critical Fashion Practices, is het hoog tijd om de manier waarop de mode-industrie functioneert te transformeren. Ze bespreken hoe een model dat zich laat inspireren door schimmels essentieel is voor die transformatie.

Critical Fashion Practices-studenten, aan het werk tijdens een workshop van alumni Wei Chi Su en Lianca van der Merwe
Critical Fashion Practices-studenten, aan het werk tijdens een workshop van alumni Wei Chi Su en Lianca van der Merwe

Chet is samen met zijn collega Hanka van der Voet co-auteur van A Fruiting Body of Collective Labour: Working Towards a De-Hierarchised System for Fashion Education. Het is een manifest en gids over de visie van de masteropleiding Critical Fashion Practices, om de schadelijke denkwijze die in het modeonderwijs de boventoon voert de kop in te drukken. 

Modeonderwijs als ondersteunend systeem

Het idee achter het manifest komt van schimmelnetwerken, in het bijzonder mycorrhizasystemen, die bomen in staat stellen met elkaar te communiceren en elkaar te ondersteunen in een bos. Het is geen communicatie zoals bij mensen, dus via taal, maar communicatie via uitwisseling van voedingsstoffen. Deze uitwisseling is alleen mogelijk door de symbiotische relaties van de bomen met schimmels die om de wortels van de bomen groeien, en meer in het algemeen, door samenwerking en collectief denken.

Wortels omgeven door mycorrhizaschimmeldraden. Afbeelding bewerkt door Pernille Winther

Chet: “We hebben ons voor de opleiding Critical Fashion Practices door dit ondersteunende systeem laten inspireren. In een schimmelnetwerk, dat meestal veel dieper gaat dan wij met het blote oog kunnen zien, sturen de andere delen, als een deel ziek wordt, voedingsstoffen om te herstellen. We zagen hierin een duidelijk voorbeeld voor onze leergemeenschap. De gebruikelijke structuur in het modeonderwijs is nogal hiërarchisch: er is één persoon die 'alles weet' (bijvoorbeeld een sterontwerper), iedereen werkt direct of indirect met diegene samen en als hij of zij een dagje vrij heeft, is het een complete chaos. Ons idee is juist dat alle verschillende deelnemers aan dit schoolnetwerk evenveel macht en verantwoordelijkheid hebben om de leeromgeving in stand te houden."

Ons idee is dat alle verschillende deelnemers aan dit schoolnetwerk evenveel macht en verantwoordelijkheid hebben om de leeromgeving in stand te houden.”

Chet Bugter, hoofd Critical Fashion Practices

Mycorrhizasystemen als katalysator voor positieve groei

Deze aanpak is zichtbaar in elk detail van de opleiding, van het soort opdrachten dat wordt gegeven tot een op feedback gebaseerd evaluatiesysteem en de taal die wordt gebruikt om elkaar te beschrijven. In de opleiding worden de studenten ‘deelnemers’ (participants) genoemd, om te benadrukken dat iedereen iets bij te dragen heeft. “Er zijn ook regelmatig mogelijkheden voor feedback,” voegt Chet eraan toe. “Op die manier blijven de docenten niet steken in studieprogramma waarvan we denken dat ze wel goed zullen werken, maar die eigenlijk niet werken voor de deelnemers.” Natuurlijk is er altijd ruimte voor verdere groei. “Maar dat is nou het mooie van dit soort systemen,” zegt Chet. “Het versterkt de positieve groei die het creëert en breidt het netwerk nog meer uit.”

Critical Fashion Practices-studenten, aan het werk tijdens een workshop van alumni Wei Chi Su en Lianca van der Merwe

Modeonderwijs als open-sourcedatabase

Hoe ervaren studenten een dergelijke structuur? Voor Alia kwam er een droom uit. “Ik kom uit een meer traditionele mode-opleiding, waar je meestal wordt klaargestoomd voor de mode-industrie en het moordende tempo daarvan, zonder veel creatieve mogelijkheden, tenzij je een sterontwerper wordt. Volgens haar maakt de schimmelbenadering het voor haar gemakkelijker om haar onderzoek aan te pakken en wordt het onderzoek zelf verrijkt door de uitgebreide samenwerking met vakgenoten. Alia: "Het is alsof je met een open-sourcedatabase werkt. Het is niet competitief, maar juist menselijk. Je krijgt een band met iemand en diegene kan je helpen de ontbrekende aspecten te vinden van wat je onderzoekt, waarvan je niet eens wist dat ze van belang waren.”

Natuurlijk kost het tijd, maar ik denk dat het modeonderwijs aan het veranderen is.”

Alia Mascia, deelnemer Critical Fashion Practices 

Verandering van binnenuit stimuleren

Alia's toekomstige interesses zijn ook educatief: een mycorrhizale benadering als deze bevorderen, niet alleen in het modeonderwijs maar ook in het dagelijks leven. Ze zegt dat ze wat ze bij ArtEZ heeft geleerd in andere onderwijsomgevingen wil introduceren en hen helpen hun programma's aan deze context aan te passen. “Gewoon naar de universiteit komen en weten dat je op elkaar kunt rekenen en feedback krijgt, daar draaien onze lessen om: intrinsiek de beste versie van onszelf en ons werk geven. Ik wil blijven aantonen binnen ons vakgebied dat deze aanpak mogelijk en zelfs noodzakelijk is.”

Alia: “Actief deel uitmaken van een onderwijsinstelling kan ook nuttig zijn voor zinvolle hervormingen, omdat je veranderingen van binnenuit kunt stimuleren. Natuurlijk kost het tijd, maar ik denk dat het modeonderwijs begint te veranderen.”

Over de master Critical Fashion Practices

Kleding en mode kent vele vormen. De dominante vorm van mode is de industriële, fast-fashion­ mode. Deze industrie is booming, maar gaat ten koste van milieu, culturen, arbeiders en consumenten. In de ArtEZ masteropleiding Critical Fashion Practices verken je alternatieve, niet-industriële manieren en kaders voor het maken, doen, zien en ervaren van mode en kleding.

Ontdek de master Critical Fashion Practices